Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
CzęśćI.MłodyLudwig
WLondynie,ParyżuczyBerlinie[...]intelektualniprzedstawiciele
odmiennychgałęzikulturywysokiej–akademickiejbądźestetycz-
nej,dziennikarskiejbądźliterackiej,politycznejbądźintelektual-
nej–prawiesięnieznali.Żyliwewzględnieizolowanychśrodowi-
skachzawodowych.TymczasemmniejwięcejdokońcaXIXwieku
całaelitaWiedniazachowywałaspoistość.Salonyikawiarnietęt-
niłyżyciemjakomiejsca,wktórychintelektualiściwszelakiejmaści
dzielilisięideamiiwartościami,wciążspotykającsięzelitamibiz-
nesowymiizawodowymi,którebyłydumnezeswojegoogólnego
wykształceniaikulturyartystycznej.6
Naedukacjęmłodychwiedeńskichintelektualistówdecydującywpływ
miałykawiarnie7.Byłyinstytucjamiserwującymikawęiskromneposiłki,
aleprzedewszystkimdawałyspecjalistommożliwośćtoczeniarozmów
ointeresach,awszystkiminnymosprawachbieżących.Uczylisięwnich
studenci.Abyumilićczasklientom,lepszekawiarnieprenumerowałynaj-
ważniejszemiędzynarodoweczasopismanaukowe,artystyczneiliterac-
kie,dziękiczemuzmieniłysięwswegorodzajuprywatnebiblioteki.Jako
nastolatekMiseszapewneprzezwielepopołudniczytałtamiomawiał
zrówieśnikaminajnowszeartykułyowszystkichdziedzinachwiedzy
izdobyczachludzkiejcywilizacji.Możliwe,żetotutajporazpierwszy
zetknąłsięzpracamiwiedzionejprzezGustavaSchmolleraniemieckiej
szkołyhistorycznejiuznałjezanieprzekonujące.Jakpóźniejwspominał:
Jeszczewgimnazjumzauważyłempewnąsprzecznośćwpoglądach
środowiskaSchmollera.Zjednejstronyreprezentowanaprzezniego
szkołazwalczałapozytywistycznepragnieniezbudowaniawopar-
ciuodoświadczeniehistorycznejednolitejnaukiospołeczeństwie;
zdrugiejzaśstronyreprezentowałaonapogląd,żeteorięekono-
micznąnależywywodzićzdoświadczeniahistoryczno-gospodar-
czego.Zdumiewającebyłoto,żenatęniekonsekwencjęniktnie
zwróciłuwagi.8
6Schorske,Fin-de-siècleVienna,s.xxvii.
7Natematwiedeńskiejkulturykawiarnianejzob.GustavGugitz,DasWiener
Kafeehaus:EinStückKultur-undLokalgeschichte,DeutscherJugendundVolk,Wien
1940.Natematrolikawiarniwprocesiekształceniamłodychintelektualistówzob.
StefanZweig,Światwczorajszy.WspomnieniapewnegoEuropejczyka,tłum.MariaWi-
słowska,PaństwowyInstytutWydawniczy,Warszawa2016[1942],s.115in.
8Mises,Wspomnienia,s.38[poprawionobłędyredakcyjnewcytacie–przyp.MZ].
