Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
negoześmiercią,bestiarium
36:flprzeklętewęże”37,flżmia”,któraflzę‑
bemmnogiepaństwa[ł]pożarła”
38,flsprośnyniedoperz”39,„okrutny
sęp”
40.Natomiastzobrazowaniustanunajwyższegozagrożeniazestro‑
nyflpogan”niewątpliwiesłużyłoukazanieichprzezpryzmatsymbo‑
likitakichzwierząt(realnychifantastycznych),którewBibliistanowią
upostaciowaniemocyciemności,czujnychiczyhającychnazgubęwier‑
nych,jaklew,wilk,smok,bazyliszekorazwspomnianywąż
41.Dlatego
36Zob.J.Sokolski:Staropolskiezaświaty.Obrazpiekła,czyśćcainiebawrene-
sansowejibarokowejliteraturzepolskiejwobectradycjiśredniowiecznej.Wrocław1994,
s.202—207.
37K.Poradowski:Bitwawołoska.ŻalksiążątWiśniowieckiegoiKoreckiego.[B.m.,
b.dr.]1616,k.B
4.
38J.Rudomina:DiariuszprawdziwyekspedycjejKoronyPolskiejiWielkiegoKsięstwa
LitewskiegoprzeciwOsmanowi,cesarzowitureckiemu,wroku1621[ł].[B.m.,b.dr.]
1640,k.Dv.
39W.Potocki:PogromtureckizHusseinpasząpodChocimem.W:Wirydarzpoetycki
JakubaTeodoraTrembeckiego.T.2.Wyd.A.Brückner.Lwów1911,s.125.
40P
.Gorczyn:Trenabolamentżałosnywięźniówkoronnychdohordtatarskichwroku
1618zabranych.[B.m.r.,b.dr.],k.A
3.
41Natematsymbolikilwa,smokaiwilkawStarymiNowymTestamenciezob.
M.Lurker:Słownikobrazówisymbolibiblinych.Przeł.K.Romaniuk.Poznań1989,
s.111—112,219—220,264—265.Rozważaniaozwierzęcychwcieleniachdiabła
wdawnychwierzeniachiliteraturzezob.M.Kazańczuk:Opowieściodiablewlite-
raturzekościelnejczasówsaskich.W:Wyobraźniaepokdawnych:obrazy—tematy—idee.
MateriałysesjidedykowanejProfesoromJadwidzeiEdmundowiKotarskim.Red.J.K.Go‑
liński.Bydgoszcz2001,s.318—323.Osobnyproblemstanowiokreśleniewyznaw‑
cówislamujakopsów—niezwykleprzecieżpopularnewliteraturzedawnej—na
czelezesłynnąfraząoflpsachbisurmańskich”ztzw.PieśniospustoszeniuPodola
(PieśńV,Ks.II)JanaKochanowskiego.Jednakwsymbolicechrześciańskiejpiesnie
stanowiwsposóbjednoznacznyupostaciowaniasiłzłowrogich,choćczasem,jak
zauważaKazańczuk,itojestmożliwe(ibidem,s.321).Najczęściejteżwbadanym
wniniejszymszkicumaterialeliterackimleksemflpies”wodniesieniudoTurków
iTatarówmawydźwiękpogardliwy,zwracauwagęnaprzynależnośćdoflniewier‑
nych”,wydobywateżagresywnezachowanieobunacji(np.flpsinienasyceni”—
ChronologiaowywodzienaroducesarzówtureckichłW.Chlebowskiego[b.m.,b.dr.]
1619,k.Giv),zazwyczajniewprowadzajednakwświatpandemonium.Zresztą,
jakzauważaRobertUrbański,fltradycjaubliżaniawrogowipoprzeznazwaniego
psemjestodwieczna”,wśredniowiecznejEuropiezaśokreślenieflpsy”stanowi‑
łopopularnąobelgę,stosowanąwobecniechrześcian,szczególnieSłowian—tych
nawetwtedy,gdybyliochrzczeni,flcowskazujeraczejnaetniczneniżreligine
źródłoniechęci”(flTartarorumgensbrutalis”ł,s.95,97).Dodajmy,żewutworach
staropolskichTatarównazywano,zewzględunadużystopieńuzależnienia,flpsami
Turków”(Turczynflpsyswyminas[ł]szczuje”—B.Paprocki:Historyjażałosna
oprędkościiokrutnościtatarskiej[ł].Kraków:M.Szarfenberger,1575,k.Aiij);co
więcej,bywyeksponowaćmobilność,fldyspozycyjność”oddziałówtatarskich,swo‑
iścieużywanychdopolowańnaludziiichdobytek,porównywanoTatarówdo
chartów:flJakocharciłakomigłodemprzemorzeni/Nazdobyczwyśledzonąze
smyczyspuszczeni”.(M.Paszkowski:Bitwyznamienite.[B.m.r.,b.dr.],k.B
3);flTych-ci
—17—
