Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
DanutaUlicka
nietylkoXIXwieku,jakzaopiniowałWalterBenjamin,aletakże-jak
świadczązwrotarchiwalnywhistoriografiiibliskimuBnowyempiryzm”
-wiekówXXiXXI.PostulatNyczanieunieważniaprzecieżaninieusuwa
przekonań(Greenblatta)oniekoniecznościBrzeczywistości”historycznej,
otym,żeznanynamświatmógłbywyglądać(czylizostaćopisany)zupeł-
nieinaczej.Przeciwnie,jakopostulatpisaniahistorii,aniejejbierne-
gopoznawania,właśnieteprzekonaniapotwierdza.Wpraktycemożnago
przełożyćnazreinterpretowanązaWallersteinemtezę:światpolskiegoli-
teraturoznawstwateoretycznego,jakiznamy,toznaczyjakijestutrwalony
wdotychczasowychopisach,skończyłsię46.Iwłaśniedziękitemu,takjak
niebyliśmy,takniejesteśmyskazaninawidmowość-aniwskaliglobalnej,
anilokalnej.
Koniecznanegoświatastworzyłdlaniewidmowegozaistnieniapolskiej
myśliteoretycznoliterackiejwyjątkowopomyślnąkoniunkturę.Wyznaczają
jąstudiaregionalneilokalne,toczącesięrównolegledonichdyskusjeoli-
teraturzepowszechnejwrelacjidoliteraturnarodowychorazopotrzebie
pisaniahistoriiliteratur(y),którezaowocowałyprzemodelowaniemkom-
paratystyki,translatorykiidającymsięoddłuższegoczasuzaobserwować
renesansemfilologii47.Koniunkturataobjęławprawdziesferęliteratury,ale
46Por.J.Topolski,Jaksiępiszeirozumiehistorię.Tajemnicenarracjihistorycznej,
Warszawa1996;I.Wallerstein,Koniecświata,jakiznamy,przeł.M.Bilewicz,A.W.Jelo-
nek,K.Tyszka,Warszawa2004.
47StudiareprezentatywnedlatychdyskusjigromadzinumerspecjalnyBNewLiterary
History”2008,vol.39,no.3zatytułowanyBLiteraryhistoryintheglobalage”.Jegopol-
skimodpowiednikiemjestzeszytmonograficznyBLiteraturaświatowa”periodykuBTeksty
Drugie”2014,nr4.Wartykułachpomieszczonychwobuperiodykachdominująpytania,
atakżekryteriawartościowania,przeniesionezdyskursupostkolonialnego,wsamychzaś
realizacjach(jaknaprzykładwczterotomowymkompendiumLiteraryHistory.Toward
aGlobalPerspective,ed.G.Lindberg-Wada,Berlin-NewYork2006)pytaniatypowedla
literaturoznawstwanowoczesnego(odefinicjęliteratury)irozstrzygnięciawnimprzyjmo-
wane(nadrzędnośćkategoryzacjigenologicznej).
Wartopodkreślić,żekonceptualizacjaliteraturypowszechnejniemusiwykluczać
sięzpodejściemfilologicznym,jakzdajesięutrzymywaćE.Apterijejzespół(zob.tejże,
Againstworldliterature:onthepoliticsofuntranslatability,London-NewYork2013;
DictionaryUntranslatables.APhilosophicalLexicon,ed.B.Cassin,transl.byS.Rendall,
Ch.Hubert,J.Mehlman,N.Stein,M.Syrotinski,translationeditedbyE.Apter,J.Lezra,
M.Wood,Princeton2013).Niewykluczaniasiędowodziłprzekonująco(aczniebezodnie-
sieńdoswoichbiograficznychdoświadczeń)E.Auerbach,Filologialiteraturyświatowej,
przeł.A.Szewczukowa,[w:]Współczesnateoriabadańliterackichzagranicą.Antologia,
oprac.H.Markiewicz,t.2,Kraków1976.Znamiennezresztą,żekompendiumprzygotowa-
neprzezS.Pollocka,B.A.ElmanaiKu-ming(Kevina)ChanganositytułWorldPhilology
(Cambridge,MA2015);samPollockrozważałiuzasadniałideęświatowejfilologiinaprzy-
kładwartykule:tegoż,PhilologiaRediviva?,BBulletinoftheAmericanAcademyofArts
&Sciences”,Summer2015(pomijamtu,czypostulowanawWorldPhilologyfilologiajest
rzeczywiścieBświatowa”).
