Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
likowaniuwroku1939DermanfunNaceres81.Widaćwtymposzukiwaniuzro-
zumieniazawszelkącenęwielkątragediępisarza,wdającegosiętymsamym
wczęstokrytykowanądyskusjęteologicznąowydarzeniach,którychkażdapróba
wytłumaczeniajestdlawieluprofanacjąpamięciofiarZagłady82.
CałeżycieitwórczośćSzolemaAszawydająsiętakimwłaśnieposzukiwa-
niem,zjednejstronysątowciążnanowoponawianepróbyznalezieniasensu
wotaczającymświecie,zdrugiejustawicznedążeniedoprzekazaniaswoich
przemyśleńiprzekonańczytelnikom,aprzeztowpłynięcienakształtrzeczywi-
stości,tejwspółczesnejpisarzowi,arównocześnietakżetejprzyszłej.
Najbardziejpłodnyzpisarzyjidysz,byłczasemuszczytusławyporów-
nywanydotakichwspółczesnychmu,znanychnacałymświeciepostaci,jak
SigmundFreud(1856–1939),AlbertEinstein(1879–1955)czyHenriBergson
(1859–1941).Takwięcnaprzykładwroku1936LudwigLewinsohnuwzględ-
niłnazwiskoAszanaliściedziesięciunajwiększychwspółczesnychmuŻydów83,
równocześniepisarzbyłprzeznieżydowskichkrytykówpostrzeganyjakojeden
zgłównychtwórcówliteraturyjidyszizarazemklasykliteraturyświatowej84.Asz
chętniekultywowałkontaktyzeznanymiosobistościami,dowodzitegomiędzy
innymikrągznajomych,wjakimsięobracał.Prawnukpisarza,DavidMazower,
piszenaprzykładoznajdującychsięwrodzinnymarchiwumpocztówkachod
MarkaChagalla(1887–1985)orazlistachodpierwszegoprezydentaIzraela,Cha-
imaWeizmanna(1874–1952)iAlbertaEinsteina85.
TwórczośćAszaobejmujeopowiadania,powieściidramaty;wieleznichzo-
stałoprzetłumaczonychnietylkonajęzykangielski,lecztakżenapolski,niemiec-
kiiinne.Pisarzwprowadziłdoliteraturyjidyszprzyrodę,którąprzedstawiał
zogromnymtalentem,podobniejakpotrafiłrysowaćżyweobrazyswoichbohate-
rów.ProzaAszajesttaksugestywna,żeczytelnikczęstomożebeztruduwyobra-
zićsobiewyglądopisywanychkrajobrazówlubosób.Ztegopowodujegostylbył
czasemporównywanydoobrazówMaurycegoGottlieba(1856–1879),którego
portretysąbogatewdetale,ekspresywneipełneromantycznejatmosfery86,lubdo
81Por.SholemAsch,TheNazarene,transl.byMauriceSamuel,NewYork:Putnam’s1939;
1943גאַלראַ§ר1טל1ק׃קראָ,־1,:,תרצנן1פֿןאַמרעד,שאַם1לש
SzolemAsz,DermanfunNaceres,Nju-Jork:Kulturfarlag1943.
82Por.RachelErtel,Danslalanguedepersonne,s.209.
83Por.MariaB.Dinnen,AschSholem,w:JohnA.Garraty,MarkC.Carnes(red.),American
NationalBiography,NewYork–Oxford:OxfordUniversityPress1999,tom1,s.664.
84Por.PeterBien,CanMinorDiscoursesProduceaClassic?,„JournalofModernGreekStudies”,
8:1,maj1990,s.65–79,tus.71.
85Por.DavidMazower,SholemAsch:ImagesofaLife,w:NanetteStahl(red.),SholemAsch
Reconsidered,s.2–31,tus.4.
86Por.
7.זאָד,711א4.ז,27.07.1957,115.ר:,עמ,vש־סקלאָפֿ׃1,א,שאַם1לשן1פֿקנעדנאָם1צ,.ס.מ
M.S.,CumondenkfunSzolemAsz,„Folks-sztime”,115,27.07.1957,s.4i7,tus.7.„Folks-sztime”,
gazetajidyszwydawananieregularniewokresie1946–1991,wostatnichlatachdwujęzyczna,dłu-
goletnimredaktorembyłHirszSmolar(1905–1993),którywyemigrowałwroku1971doIzraela.
34
