Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ny,„antagonistischerModus”orazrefleksyjny,„reflexiverModus”.Dziękipierw-
szemuwydarzeniafikcyjnenabierająautentyczności,sprawiająwrażenierzeczy-
wistychprzeżyć,dziękidrugiemutekstliterackipostrzeganyjestjakoopartyna
tradycjiizawierającyszerokiespojrzenienakulturę,trzeciprzejawiasięprzede
wszystkimwpowieściachhistorycznych,czwartystawiasobiezacelaktywne
uczestniczeniewtworzeniupamięcizbiorowej,przedewszystkimpoprzezstawa-
niepostroniegrupprzezspołeczeństwomarginalizowanych,apiątyumożliwia
czytelnikowizdystansowanąobserwacjęprzedstawianegospołeczeństwa,przy
czymkażdyztychsposobówzwiązanyjestzeszczególnymistrategiamiitech-
nikaminarracyjnymi,zespecyficznąkonstrukcjądziełaliterackiego,którełączy
wsobieróżnezwymienionychwyżejpięciudróg75.
MarekZaleskicharakteryzujezwiązanązprzekazywaniempamięcifunkcję
literaturywnastępującysposób:
Obrazyuwiecznionewkadrzeożywiająpamięćiwyobraźnię,ichalegorycznywy-
miarpoleganatym,żestanowiąpotwierdzenieukrytegozakadremporządku,ciągło-
ściżycia,całości,zktórejzostaływyrwane76.
WtymmiejscuwartoteżprzytoczyćzdanieJanaAssmanna,któryuważa,że
wkontekściepamięcikulturowejsamfaktprzypominanianadajeznaczenie,apy-
tanieoprawdęhistorycznąprzestajebyćistotne:
Dlapamięcikulturowejliczysięnieprzeszłośćfaktyczna,leczprzeszłośćprzypo-
minana.Możnabyteżpowiedzieć,żewpamięcikulturowejprzeszłośćfaktyczna
przekształcanajestwprzypominaną,atymsamymjestzamienianawmit77.
WkontekściecałościpowyższychrozważańanalizapowieściAszajakome-
diumpamięcizbiorowejwydajesięinteresującymzadaniem.Głównaczęśćksiąż-
kipoświęconajestsubiektywnymwyborom,strategiomprzekazywaniaprzez
Aszapamięcionarodzieżydowskim,ojegokontaktachzotaczającymświatem,
atakżepróbieocenywspółczynnikaintencyjnego78przekazywanychtreści.
Równocześnie,biorącpoduwagęprzytoczonąwcześniejopinięJanaAssman-
na,wydajesię,żezasadniczymcelemanalizyliteraturoznawczejniezawszemusi
75Por.tamże,s.167–193.StrategiaminarracyjnymizajmujesięwswojejpracyMichaelRiffa-
terre,zwracającuwagęnapozornyparadoks:zjednejstronytekstzawierawyraźneznakipotwier-
dzające,żeczytelnikmadoczynieniatylkoiwyłączniezfikcjąliteracką,zdrugiejjednakstwarza
pozoryprawdziwegoopisurzeczywistości,którepowodują,żejestwogóledlaczytelnikaintere-
sujący,por.MichaelRiffaterre,FictionalTruth,Baltimore–London:TheJohnsHopkinsUniversity
Press1990.
76Por.MarekZaleski,Formypamięci,s.68.
77FürdaskulturelleGedächtniszähltnichtdiefaktische,sondernnurerinnerteGeschichte.
Mankönnteauchsagen,daßimkulturellenGedächtnisfaktischeGeschichteinerinnerteunddamit
inMythostransformiertwird.JanAssmann,DaskulturelleGedächtnis,s.52.
78Por.MichałGłowiński,Lekturadziełaawiedzahistoryczna,w:ZofiaStefanowska,Janusz
Sławiński(red.),Dziełoliterackiejakoźródłohistoryczne,s.94–113,tus.97–99.
30
