Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Pozastereotyp.BadaniawśródstaroobrzędowcówzukraińskiegoBudziaku
35
zaskoczeniuudziałwżyciureligijnymLipowanorazrozmowynajego
tematujawniłyniecoinneobliczestarowierskiejreligii.Okazałosię,
żezadziwiającowieleelementówżyciareligijnegotylkozpozoruob-
warowanychjestjasnymizasadamiipodleganiezmiennymrygorom.
Wrzeczywistościwielezachowańipraktykjestprzedmiotemnegocja-
cji,wktórychuczestnicząaktorzyspołecznibędącywróżnymstopniu
zaangażowaniwżyciereligijnelipowańskiejspołeczności.Dotego
dochodzijeszczekwestiaodmiennychstanowiskkapłanówiwiernych.
Problemtenujawniłsięszczególniewostatnich,poradzieckichjuż
czasach,gdylipowańskieparafieobejmowalicorazczęściejduchowni
spozaBudziaku(zMoskwyalbo–jakwStarejNiekrasowce–zAmery-
ki).Możliwośćnegocjowaniapewnychzasadreligijnychprzejawiłasię
teżwzwiązkuzcorazwiększąibliższąobecnościąinnowierców(sąsia-
dów,współmałżonków),awprzypadkunaszychbadańtakżewzwiązku
zobecnościąniestarowierskichbadaczy(więcejnatentematwtekście
RafałaRukatawtymtomie).
Zauważenietegozaskakującegodlanaspoczątkoworysurzeczy-
wistościreligijnejlipowańskichwsiBudziakuutwierdziłonaswprze-
konaniuozasadnościokreśleniaprzedmiotunaszychzainteresowań
zapomocąpojęciakulturyreligijnejwrozumieniuzaproponowanym
przezStefanaCzarnowskiego.Zgodniezjegopostulateminteresowa-
łonaswszystkoto,ncoijakjestwyznawanefaktycznie,coijakjest
faktycznieczczone”(Czarnowski1956,s.90),bezwzględunato,czy
źródłemdanychprzekonańlubpraktykjestdoktrynaCerkwistaro-
obrzędowej,czytradycjelokalne,iniezależnieodtego,wjakimstop-
niujakiśrodzajwierzeniawypełniakanonicznewzorce.JakpisałCzar-
nowski,wprzypadkukażdejreligiinmożnawydobyćjejwdanejchwili
rozwojuobowiązującywzórnormującypraktykęposzczególnychludów
iwarstw.Niemniejwzórtendopuszczaodchyleniainiedociągnięcia,
dopuszczanawetprzekształcenia,zależnieodstopniaiodcharakteru
kulturyogólnej,którążyjekażdaposzczególnaspołecznośćikażdaspo-
łecznościtejwarstwa”(tamże,s.89).TootwarciekoncepcjiCzarnow-
skiegonaprzestrzeńnegocjacjimiędzynwzorem”anodchyleniem”czy
nniedociągnięciem”dobrzekorespondujeznaszymispostrzeżeniami
natematlipowańskiejreligijności.Oczywiściezrozważańzawartych
wpracachCzarnowskiegointeresująnasprzedewszystkimtenatury
ogólnej,dotyczącetego,jakkulturareligijnakształtujesięwefekcie
wzajemnychoddziaływańinstytucjireligijnejilokalnychwzorców:
nkażdagrupaludzkaurabianajestprzezreligięnaobrazipodobieństwo
