Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
CzęśćI.Legitymizacjawładzyisystemupolitycznego–aspektyteoretyczne
zarównopozytywna,jakinegatywna.Inaczejmówiąc,częśćobywatelimoże
postrzegaćsystemjakoprawowity,aczęśćsądzićwręczodwrotnie.Trudnoto
zmierzyćempirycznie,alekwestianastawieniaobywatelidosystemumoże
byćzróżnicowanawwiększymstopniuniżprosteokreślenia:Hza”lubHprze-
ciw”.Zarównonastawieniapozytywne,jakinegatywnemogąwystępować
iwystępujązróżnymnatężeniem.Raczejtrudnodostrzecbezwarunkową
akceptacjękształtusystemupolitycznego.Takżejegokrytycyniekoniecznie
musząodrzucaćgowcałości(schemat1).
Drugipoziomdotyczynastawieniaobywatelidopraktykifunkcjonowania
systemupolitycznego.Wtymzakresieznowusprawaniejestprosta.Najbar-
dziejfunkcjonalnymwobecsystemubyłobyzjawiskojednoczesnegouznania
przezwiększośćobywateliprawowitościładupolitycznegojakocałości,jak
iakceptacjasposobujegofunkcjonowania.Jednakmożnasobieteoretycz-
niewyobrazić,atakżeznaleźćprzykładyempirycznereakcjiwtychdwóch
poziomachniespójne,którewpierwszymkrokumożnabyuznaćzadziwne,
wątpliwe,czywręczniemożliwe.Otóżczęśćobywatelimożeuznawaćsystem
politycznyzaprawowity,alegonieakceptowaćalbobyćkrytycznawocenie
sposobujegofunkcjonowania.Bardziejkontrowersyjneizadziwiającemoże
byćzgołaodwrotnenastawieniedosystemupolitycznego.Chodziopodejście
obywateli,którzynieuznająsystemupolitycznegozaprawowity,aleskłonni
sązakceptacjąpodchodzićdopraktykijegofunkcjonowania.Iniejestto
tylkosupozycjateoretyczna.RobertMertonopisujepostawyobywateliwobec
systemuistrukturyspołecznejcharakteryzującesiębrakiemuznaniacelów
iwartości,naktórychopierasiędanyładspołecznyipolityczny,przyjedno-
czesnejakceptacjiśrodkówfunkcjonowaniasystemu,czyli–inaczejmówiąc
–właśnieprocedur.TensposóbreakcjijednosteknastrukturęR.Merton
nazywarytualizmemizaliczadogrupypostawizachowańokreślanychmia-
nemanomii(Merton,1938/2002).Inniautorzynazywajątakiezachowania
partycypacjąrytualną(Lamentowicz,1988,s.94).
Trzecipoziomlegitymizacjitostosunekdokonkretnejelityaktualnie
rządzącej.Wydajesię,żetonajbardziejwyraźny,widocznyispektakularny
wymiarprawowitościwładzy.Jestonoczywiścieistotny,ale–wistocie–jest
drugorzędnywobecpoziomuwyższegodotyczącegouznaniazaprawowity
systempolityczny.Możnasobiewyobrazićsytuację,gdysporaczęśćoby-
wateli(liczącanawetbliskopołowę)uczestnikówsystemuopowiedziała
sięwwyborachzainnąopcjąpolityczną.Wtedymatrudnościzuznaniem
demokratyczniewyłonionejgrupyrządzącej,niechciałabytraktowaćjejjako
legitymizowaną.Jednakprzekonanieowartościachsystemuilegitymizacja
ładupolitycznegopowoduje,żepodporządkowująsięlegalniewyłonionej
władzy.
