Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
2.KwestienarodowościowewEuropieŚrodkowo-Wschodniej
zagrożeniemiinspiracjądlanastępnychspołeczności”lPrzykładowo:tożsamość
narodowasłowackakształtowałasięwopozycjidowęgierskiegoiczeskiegoruchu
narodowotwórczegolPodobniebyłozrelacjątożsamościlitewskiejipolskiej,estoń-
skiejiniemieckiejorazszwedzkiej,łotewskiejiniemieckiej,czeskiejiniemieckiej,
macedońskiejigreckiej,częściowotakżebułgarskiejitdlRomanSzulzauważa
jednakponiekądsłusznie,żemetaforakostekdominanniezbytdokładnieoddaje
przebiegrealnychprocesów,gdyżsugerujejednokierunkowośćijednorazowość
procesu(kostkapadaisięniepodnosi)lTymczasemoddziaływanianarodów
byłyzazwyczajobustronneiwielokrotne,aroleinspirującegoiinspirowanego
sięzmieniałylItaknplwpewnychokresachhistorycznychpolskaideanarodowa
byłainspirowanaczywymuszanaprzezczynnikniemiecki,awniektórychto
czynnikpolskiwpływałnaniemieckąideęnarodową”[Waldenberg2000,sl468;
Szul2009,sl67]l
•Wprzebieguruchunarodowegonależy–zdaniemMiroslavaHrocha–wyróżnić
trzyfazy:(a)fazęnaukową,wktórejzawiązujesięgrupanarodowozorientowanej
inteligencji,studiującejjęzyk,obyczaje,przeszłośćiwarunkiżyciowenswojej”grupy,
którąuważałazapotencjalnynaród;(b)fazęagitacjinarodowej,wczasiektórej
podejmowanowysiłekpropagowaniawartościnarodowych:językaliterackiego,
kulturynarodowej,niezależnejpolityki;(c)fazęmasowegoruchunarodowego–
świadczącąopomyślnymprocesienarodowotwórczym[Hroch2003,sl9;zobl
także:MlHandelsman1973,sl35-44]l
•
Procesynarodowotwórczemiałyswójfinałwpostaciustanawianiapaństw
narodowych,przyczymwEuropieŚrodkowo-Wschodniejpowstawałyoneniena
drodzezjednoczeniaodrębnychjednostekpolitycznych(kazusNiemieciWłoch),
powstaniacentralistycznychmonarchii(kazusFrancji,Hiszpaniiiinnychpaństw
Zachodu),alepoprzezsecesjęzpaństwwielonarodowychlWartozwrócićuwagę
natypologięprocesówpaństwowotwórczychzaproponowanąprzezszwajcarskiego
historykaimyślicielapolitycznegoUrsaAltermatta[Altermatt1998,sl68-72]:
TenżeautorpodzieliłEuropęnaczterystrefylSąto:(a)strefapaństwnarodowych
powstałychnabaziecentralistycznychmonarchiinaprzełomieXVIII/XIXwieku,
zanimjeszczenacjonalizmjęzykowyzaznaczyłswojewpływy(Francja,Anglia,
Hiszpania,Portugalia,Szwecja,Dania,Niderlandy,LuksemburgorazSzwajcaria
jakopaństwo-konfederacja);dopieronagruncieustanowionegopaństwanarodo-
wegozaczętopropagowaćwspólnotęjęzykaikultury;(b)strefaniemieckaiwłoska,
którawsensiekulturowymstałanarówniewysokimpoziomie,alezatododrugiej
połowyXIXwiekuzdezintegrowanapolitycznielNacjonalizmjęzykowyodegrał
tupoważnąrolęintegracyjną(polityczną);powstawanienowychpaństwodby-
wałosięwobydwuprzypadkachniepoprzezsecesję,alewdrodzezjednoczenia
poszczególnychmniejszychjednostekterytorialnych(odXVIIwiekuwEuropie
istniałotrzystakilkadziesiątpaństewekniemieckich,aodkongresuwiedeńskiego
