Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.1.Uwarunkowaniapolityczne27
(prawie)dorównującynarodowipanującemu(nplCzesiwAustro-Węgrzech),acza-
semnawetprzewyższającynaródpanujący(nplPolacywRosji);bardziejzaawanso-
wanypoziomkulturalno-cywilizacyjny,stopieńaktywizacjipublicznej,posiadane
pozycjeiprzywilejepubliczno-prawnelPrzykłady:PolacywGalicjiwobecludności
ukraińskiej/rusińskiej;Sasisiedmiogrodzcywobecludnościrumuńskiej,Włosi
wDalmacji,Istrii,GorycjiwobecSłoweńców,ChorwatówiSerbówlodnarodu
panującegonaróddominującywyróżniałsiępoprostubrakiemwłasnejodrębnej
państwowościl[Chlebowczyk1975,sl24-25],chociażmógłmiećwłasnąjednostkę
administracyjnąoróżnymstopniuautonomii,nplKrólestwoPolskiewramach
ImperiumRosyjskiego,KrólestwoCzeskiewAustro-Węgrzechl
•PowstawanienowoczesnychnarodówwEuropieŚrodkowo-WschodniejwXIX
iXXwiekudokonywałosięwdwóchwymiarach:(a)poziomym(horyzontal-
nym)–integracjazrodakamizamieszkującymiinnepaństwalubinnedzielnice
państwwielonarodowych,(b)pionowym(wertykalnym)–integracjawpoprzek
podziałówklasowych–stanowych,upowszechnienieuczestnictwawnarodzie
wśródprzedstawicieliróżnychstanówiklasspołecznychlTrudnojednoznacznie
rozstrzygnąć,któryzwwlwymiarówjestistotniejszylMożnanatomiastpostawić
tezę,żewymiarpionowystanowinaogółpunktwyjściadointegracjiwwymiarze
poziomym[Pomian1992,sl165-175]l
•
Tzw.odrodzenienarodowewEuropieŚrodkowo-Wschodniejmiałoswojąin-
spiracjęwprzemianachspołeczno-politycznychdokonującychsięnaZachodzie,
gdziecorazwyraźniejzaznaczałswojąobecnośćprocesdewaloryzacjieuropej-
skiegouniwersalizmuiszybkiegorozwojunacjonalizmówlodrodzenienarodowe
wprzypadkuposzczególnychnarodówEuropyŚrodkowo-Wschodniejtojednaknie
tylkoechorewolucjifrancuskiejiniemieckiegoromantyzmu,aletakżespóźniona
reakcjanaprocesynarodotwórczewystępującewEuropieZachodniejodpołowy
XVIIwieku[Bobrownicka1993,sl18-19]lSamaideanarodu(wnowoczesnymtego
słowapojmowaniu)została,jakjużpowiedziano,„importowana”zZachodu,gdzie
jednakrozwijałasięprzezdługiczaswzgołaodmiennychuwarunkowaniach:kul-
turowych,politycznychisocjoekonomicznych(społeczeństwokapitalistyczne,zur-
banizowane,demokratyczne,niewielkieznaczeniereligiiwżyciupublicznymitdl)l
PróbaimplementacjiideinowoczesnegonaroduwEuropieŚrodkowo-Wschodniej
oznaczaćmusiałajejdeformację,przystosowaniedolokalnychuwarunkowań
[Bunce2005,sl425-426]l
•
Procesynarodowotwórcze,zregułyopóźnionewporównaniuzprocesamizacho-
dzącyminaZachodzie,dokonywałysięnajczęściejwopozycjidospołeczności,
którejprocesnarodowotwórczybyłbardziejzaawansowany,atakżewopozycjido
państwalubpaństw,wktórychsięurzeczywistniałylnPojawieniesięideinaro-
dowejwjednymmiejscupowodowało,poprzezzagrożenieiinspirację,pojawienie
sięideinarodowejwinnymmiejscu,gdzieznów(nazasadziedomina)stawałosię
