Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.LOGICZNAANALIZAWYPOWIEDZI
Chwilarefleksjiwystarczy,byodróżnićdwiefunkcje
wypowiedzi.Jedneznichcośtwierdzą,itesąalbo
prawdziwe,albofałszywe.Mająwięcfunkcjępoznawczą,
kognitywną.Innenatomiastwyrażająnaszeuczucia,wraże-
nia,pragnienia.Wypowiedzitakiemająfunkcjęekspresyw-
ną.Wypowiedźmożeoczywiściepełnićobietefunkcje
jednocześnie.Jestjednakrzecząniesłychanieważną,byśmy
spostrzegli,żetwierdzenianależywyraźnieoddzielaćod
wypowiedzi,wktórychnietwierdzisięniczego.
Tędoniosłądystynkcjęzacieraczęstoformagramaty-
czna.Kiedypoetarozwodzisięnadmelancholiąjesiennego
lasuczyprzyjaznymblaskiemksiężyca,wiemydoskonale
—mimoformyoznajmującej—żeniejesttorzeczywisty
opislasuczyksiężyca;każdyrozumie,żewierszwyraża
jedyniepewneuczucia,podobniejakmuzyka[...].Kiedy
mówiędokogoś,,Przyjdźtutaj!’’jestoczywiste,żemoja
wypowiedźmanaceluwyłączniewywołaniepewnejreakcji
uodbiorcy.Niejesttożadnetwierdzenieiwszelkieroz-
ważanianadprawdączyfałszembyłybytuabsurdem.Jeżeli
możnaoczymśdyskutować,tonajwyżejotym,czyodbiorca
mnieposłucha,cosięstanie,jeżelinie,itd.[...].Załóżmy
jednak,żewjakimśkrajuktośobwieszcza:,,Istniejetylko
jednarasawyższa,rasaHotentotów.Itylkoonamoże
panowaćnadinnymirasami.Rasyniższeniezasługująna
żadneprawawnaszejojczyźnie,któranależywyłączniedo
Hotentotów’’.Wypowiedźtakastwarzapozory,żecośtusię
twierdzi,iniektórzybyćmożezechcąnawetszukaćkontrar-
gumentów.Tymczasemwistociewwypowiedzitejwyrażono
pewnewezwanie,któreotwarcieujęłabyformaimperatyw-
na:,,Ludzierasyhotentockiej!Jednoczciesięiwalczcie
opanowanienadinnymirasami!Awy,ludzieinnychras,
podporządkujciesię,albowynochaznaszegokraju!’’Jak
widać,niemanajmniejszegosensuzapytywać,czyto
prawda,czyfałsz.Wartoteżuprzytomnićsobie,żeoddźwięk,
jakibudzątegorodzajuhasła,wiążesięwznacznejmierze
zichzwodnicząformą.
RudolfCarnap
A.Zdaniawsensielogicznym
Wlogicepoddajesięanalizieprzedewszystkimtewypowiedzi,wktórychcoś
twierdzimy.Wypowiedzitakienazywasięzdaniami.Opojmowanychwtensposób
zdaniach—itylkoonich—możnasensownieorzekać,iżsąprawdziwebądź
