Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Wprowadzenie
radykalnegomodernizmuwsztucepolskiejzatytułowanyWojna(1939-1945)
zroku2000,NikiStrzemińskiejSztuka,miłośćinienawiść(2001),JanuszaZa-
grodzkiegoHarmoniajedności,[w:]SamuelSzczekacz1917-1983(2009),Anny
Kuligowskiej-Korzeniowskiej„Ratowałomniemalarstwo…”RozmowazPin-
kusemSzwarcem,[w:]TeatrżydowskiwPolsce(1998),JulianaBaranowskiego
Łódzkiegeto1940-1944|TeŁódźGeto1940-1944(2005),MarkaMillera
EuropawedługAuschwitz.Litzmannstadtgheto(2009),LuizyNaderPamiętanie
afektywne.„MoimprzyjaciołomŻydom”WładysławaStrzemińskiego(2012).Sto-
sunekdoIIwojnyświatowejiZagładyŻydówzperspektywyStrzemińskiego
iKantora,artystów,którzylatawojnyprzeżyliwokupowanejPolsce,jestnazna-
czonywpewnystopniuDdosłownością”
.CyklStrzemińskiegoMoimprzyjacio-
łomŻydom,wkonfrontacjizeźródłamifotografiidokumentalnych,którearty-
stawykorzystałwtychpracach,macharakterewokacjistanurozpaczy,tęsknoty,
ostatecznegorozczarowania.TadeuszKantorwspektaklach(np.Kurkawodna,
późniejWielopole,Wielopole,Dziśsąmojeurodziny)wracadokwestiipamięci
przezDobrazy”zapamiętane,zasłyszane,byćmożewidziane-obrazrozstrzeli-
wanegopowielokroćRabinkaczyDwóchChasydówDzdeskąostatniegoratun-
ku”niejestmetaforą-sądzączzachowanychmateriałówarchiwalnych,takich
scenświadkamimoglibyćmieszkańcywielumiejscowościokupowanejPolski.
Kolejnyfragmentprezentujetwórczośćdwóchartystówamerykań-
skich,pokoleniowomłodszychodStrzemińskiegoookoło10-15lat,zwią-
zanychzekspresjonizmemnowojorskim,którychobrazypowstałewlatach
pięćdziesiątych,sześćdziesiątychisiedemdziesiątychXXwiekustanowią
dramatyczną,związanązichpoczuciemtożsamościnarodowej,reakcjęwo-
becHolocaustu.MarkRothkowswejdojrzałejtwórczościmalowałobrazy
abstrakcyjneodwołującesiędożydowskiegomistycyzmuorazprzekazów
biblijnych,respektujączarazemnakazdrugiegoprzykazania,dotyczącynie-
przedstawianiawizerunków.Jegowielkoformatowe,niemalmonochroma-
tyczniemalowanecienkimiwarstwamiciemnejfarbypowierzchniepłót-
nawywołująwrażeniepulsowania,oddalaniaizbliżania,emanującjakgdyby
wewnętrznymświatłem,dającymukojenieipogodzeniezfaktem,że-wedle
słówartysty-D…tylkosztukaabstrakcyjnamożenasdoprowadzićnapróg
boskości”21.Rothko,tworzącobrazyabstrakcyjne,wypełniałjeszczególną
treścią,przekazemmistycznym,religijnymifilozoficznym,spełniającjed-
noznajważniejszychprzykazańżydowskichdotyczącychpamięciozmar-
łych.SeriaabstrakcyjnychobrazówTeStationsoftheCross:LemaSabach-
thaniBarnettaNewmanazlat1970-1974i„Czarne”obrazyRothkizkaplicy
wHouston,przezktóreobydwajmalarzeusiłująobrazowaćeksterminację,ich
21J.Baal-Teshuva,MarkRothko.1903-1970.Malarstwojakodramat,przekł.
E.Tomczak,Taschen,Kolonia2005,s.75.
