Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
9
społecznym,biorącpoduwagędzisiejszeznaczenieterminologiczne,dopiero
naprzełomieXIXiXXwieku2.Współcześniemianemtymokreślasięnaogół
wschodnieobszarypaństwapolskiego,którepoIIwojnieświatowejznalazły
sięwobrębieZSRR.Społeczeństwopolskieokresumiędzywojennegotermin
tenutożsamiałozwojewództwamipołożonymiwzdłużgranicyzeZwiązkiem
Radzieckim,obejmującrównież–inaczejniżprzedIwojnąświatową–Gali-
cjęWschodnią3.ZaKresyuznawanowojewództwa:wileńskie,nowogrodzkie,
poleskie,wołyńskie,tarnopolskie,stanisławowskieorazczęśćlwowskiegoibia-
łostockiego.Wartoprzytymzwrócićuwagęnato,iżwoficjalnychujęciach,
np.statystycznych,istniałaodrębnakategoryzacja.Wyróżnianowojewództwa:
wschodnie–wileńskie,nowogródzkie,poleskieiwołyńskie(obszarynależące
dodawnegozaborurosyjskiego),atakżepołudniowe–lwowskie,tarnopolskie,
stanisławowskieorazkrakowskie(terenywchodzącewcześniejwskładzaboru
austriackiego),natomiastwojewództwobiałostockiezaliczanodocentralnych.
Trzebazaznaczyć,żewpracachpublicystycznych,literackich,opracowa-
niachnaukowychorazwopiniachpolitykówróżnychorientacjiniebyłojedno-
znacznejopiniinatematzasięguterytorialnegoKresówWschodnich.Wdniu
dzisiejszymsytuacjawyglądapodobnie,czyligraniceobszaroweogólnierozu-
mianychziemkresowychniezostałyprecyzyjnieokreślone.Cowięcej,warto
pamiętaćoodróżnieniutego,conatematzasięguterytorialnegoKresówpisa-
liposzczególniautorzy,publicyściipolitycy,odtego,costanowiłospołeczne
wyobrażenie,znaturyrzeczymniejprecyzyjne,zatobardziejważące,kształtu-
jącebowiempostawyizachowaniadużychgrup4.
OkreślającgranicezasięguterytorialnegoKresówPółnocno-Wschodnich
RzeczypospolitejPolskiejokresumiędzywojennego,wartozwrócićuwagęna
dwieistotnekwestie.Popierwsze,terminKresyPółnocno-Wschodnieodno-
szącysiędokonkretnychziemówczesnejPolskibędziemiałcharakterumow-
ny.Każdeograniczeniewtejmateriijestbowiemłatwedozakwestionowa-
nia.Podrugie,odwołującsiędozawartegowtytuletematubadawczego,trze-
barozpatrywaćKresyniewujęciuuniwersalnym,czylijakopewnegotypuob-
szargranicznymiędzypaństwami,leczlokalnym–jakoterenpołożonywgra-
nicachjednegoznich,ustosunkowującsiędokonkretnegofragmenturzeczy-
wistościograniczonegocodoczasuiprzestrzeni.ZakrespojęciaKresyPółnoc-
no-Wschodniebędziewięcobejmowałobszarówczesnychwojewództwwi-
leńskiegoinowogródzkiego.
2Nieoznaczato,żeterminKresyniebyłprzedtemwPolsceznany.OhistoriipojęciaKre-
sypisalim.in.:S.Kieniewicz,Kresy.Przemianyterminologicznewperspektywiedziejowej,"Przegląd
Wschodni”1991,z.1,s.3–13;J.Kołbuszewski,op.cit.,s.6–22;P
.Eberhardt,Polskaludnośćkreso-
wa...,s.12–24.
3Ibid.,s.22.
4S.Ciesielski,KresyWschodnieIIRzeczypospolitejiproblemyidentyfikacjinarodowej,[w:]Prze-
mianynarodowościowenaKresach…,s.7.
