Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Położenie,układspołecznyigospodarczyKresówPółnocno-Wschodnich
25
syjakoterenwyróżniającysięznacznąniejednolitościąwynikającązestruktury
narodowościowej,społecznej,językowej,kulturowej,religijnejimentalnejoraz
cechującysięznacznymzapóźnieniemgospodarczymicywilizacyjnym48.
Relacjenaliniicentrum–KresyPółnocno-Wschodnieposiadałytakżece-
chyrównorzędności.Wynikałotozespecyficznegoprestiżuziemkresowych.
Zainteresowanietąkrainąelitkulturalnych(zwłaszczaliterackich)orazfascy-
nacjakresowąmitologią,którabyłaobecnawwieluśrodowiskachcentrum,
wzmacniaływpolskiejspołecznościkresowejprzekonanieowyjątkowejwar-
tościiznaczeniutejkrainy49.
CechącharakterystycznąKresówPółnocno-WschodnichRzeczypospolitej
Polskiejokresumiędzywojennegobyłrównieżobrazobszaruprzygranicznego,
zaktórymbyłjuż"światobcy”
.Dotyczyłotoprzedewszystkimkwestiisąsiedz-
twazideologicznieodmiennymZSRRorazLitwąiŁotwą.Sprawatabyłanie-
zwykleważnaistanowiłagłównyczynnikbezpieczeństwatychziem.
Sąsiadowaniewojewództwpółnocno-wschodnichzZSRRtrzebarozpatry-
waćwdwóchaspektach.Popierwsze,przezpryzmatpostanowieńtraktatury-
skiego,kończącegowojnępolsko-radziecką.Stanowiłyonekompromistakze
stronypolskiej,jakiradzieckiej,zewskazaniemjednaknabolszewików,któ-
rzy"odebralitojakosowieckiezwycięstwodyplomatyczneipolityczne”50.Przy-
wódcyZSRRbyliprzekonani,iżgranicapolsko-radziecka,rozcinającateryto-
riumetnicznem.in.Białorusi,byłarozwiązaniemtymczasowym.Zresztąbyłto
dlaZSRRargumentuzasadniającypóźniejsząinwazjęnaPolskęwewrześniu
1939roku51.
Podrugie,kolejnymważnymczynnikiemwynikającymzsąsiadowaniaKre-
sówPółnocno-WschodnichzZSRRbyłasprawawzmożonejdziałalnościpar-
tiikomunistycznejorazugrupowańbędącychpodjejwpływemnatymtere-
nie.Celtychformacjipolitycznych,którefunkcjonowałyzinspiracjisąsiadazza
wschodniejgranicy,byłgeneralniezawszetensam–poprzeznasilającąsięagi-
tacjęantypaństwowądoprowadzićdodestabilizacjiżyciapolitycznegoigo-
spodarczegoorazstworzyćatmosferęzagrożeniaitymczasowości52.
Propagandakomunistycznabyłanieodłącznymelementemkrajobrazupo-
litycznegotychziem,którebyłydogodnymrejonemdlatakiejdziałalnościze
względunastrukturęnarodowościową,społecznąigospodarczą.Najgroźniej-
szymskutkiemzaśowego"krzewieniaideologiikomunistycznej”byłnieufny,
aczęstowręczwrogistosunekludnościmiejscowej(przedewszystkimniepol-
48K.Handke,Pojęcie„kresy”natlerelacjicentrum–peryferie,[w:]Kresy–pojęcieirzeczywi-
stość...,s.59–60.
49Ibid.
50J.Karski,WielkiemocarstwawobecPolski1919–1945.OdWersaludoJałty,Lublin1998,s.62.
51Ibid.,s.292.
52NatematdziałalnościKPZBnatymtereniezob.:P
.Wróbel,Kształtowaniesiębiałoruskiej…,
s.72–73.
