Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wstęp
brzmiącychnazwniżAweyden.Zczasem,znazwytejpowstałanowa,brzmiącapodob-
niedoAweyden,amianowicieNaweyden,cozczasemutrwaliłosięwśródMazurów
jakoNawiaden.NamapachzpoczątkuXXodnajdujemyzapismiejscowości-Niewia-
dy,cozczasemprzekształciłosięwdzisiejszeNawiady2.
Publikacjadotyczystosunkowodługiegookresu,lat1397-2000.Punktemwyj-
ściajestrokwystawieniaaktulokacyjnegoNawiad,datąkońcową-kolejnemilenium
Chrześcijaństwa-rok2000.Wokresietym,ważnymwydarzeniemdlamieszkańców
byłareformacjaw1525r.,atakżezakończenieIIwojnyświatowejw1945r.,najbar-
dziejzmieniającecharakterziemimazurskiej.
Obszaruwzględnionywbadaniachobejmujepograniczadwóchstarostw,szest-
neńskiegoipiskiego.Pierwotnastrukturaadministracyjnategoterytoriumtoprokura-
turaszestneńska,funkcjonującado1525r.,tj.dosekularyzacjiZakonuNajświętszej
MaryiPanny.ZdatątąnastąpiłapowolnareformaadministracyjnaPrusKsiążęcych.
Wmiejsceprokuraturwprowadzanostarostwa,któreniezmienniefunkcjonowały
do1818r.,awięcdorokunowejreformyadministracyjnejwPrusach.Wtymżeroku
bowiemdokonałasiętakżezmiananaobszarzenasinteresującym.Wrazzezmianą
siedzibystarostwaSzestnostraciłorangęstolicyregionu.Odtegoczasusiedzibąsta-
rostwastałosięMrągowo.Itakjestdodniadzisiejszego,zawieruchawojennaiokres
po1945r.niezmieniłytego.
Byuściślićgraniceobszarubadawczego,zastosowanoadministracyjnypodział
kościelny,którywPrusachnieprzerwanietrwałprawiedokońcaXIXw.Starostwa
pokrywałysięzsuperintendenturamiKościołaewangelickiego,dzielącymisięna
mniejszejednostkiadministracyjne,amianowicienaparafie.Obszarbadawczyobej-
mujeparafięnawiadzką,którejpodlegałterencałejpołudniowejczęścistarostwaszest-
neńskiego.Tenogromnyobszarzczasemulegałpodziałowinamniejszejednostki
administracjikościelnej.Itak,w1846r.powstałaparafiaUkta,w1934r.parafia
Piecki.NapoczątkuXXw.zparafiiUktawyodrębnionookręgduszpasterskizkapli-
cąwNidzie.
Chrześcijaństwonaprzestrzenisześciustuleciwpołudniowejczęścistarostwa
szestneńskiegodzieliłolosycałychPrus.OdzamieszkaniaZakonuKrzyżackiego,aż
doroku1525r.byłtoczaskolonizacji,czylilokacjinowychmiejscowości,awraz
zkolonizacją-takżeokreschrystianizacjiiwkraczanianowejreligiiwhistorięPrus.
PodbacznymokiembiskupówwarmińskichKościółrzymskokatolickitworzyłwraz
zZakonemKrzyżackimsiećparafialnąnaobszarzeporośniętymlasamiipokrytym
jeziorami.Do1525r.natymterenielokowanotylkopięćmiejscowościierygowano
jednąparafię.Lokowano:Brejdyny,Nawiady,Mojtyny,PieckiiPrusinowo,aerygo-
wanoparafięwNawiadach.Chrześcijaństwodocierałotubardzowolno.Byłtoczas
wytężonejpracyKościołarzymskokatolickiego.Nowemiejscowościlokowanowzdłuż
traktukomunikacyjnegozSzestnawkierunkuSzczytnaiPisza.Nawiadylokowanona
skrajuogromnejpuszczyinaszlakuzeSzczytnadoSzestna.Lokowanojewpołowie
2Łomża,Reedycjaark.45,Mapaoperacyjna,WojskowyInstytutgeograficzny1928r.,Warsza-
wa2000.
