Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
Instytucjakonsulatuwywodzisięzpotrzebludzizmieniającychmiejscepobytu.
Obywatelejednegopaństwapodróżującyzagranicę,dokonującytamwymianydóbr
materialnychiwchodzącywróżnorakiestosunkikulturalne,rodzinneiprawne,
mogąbyćnarażeninaniebezpieczeństwa.Mogąbyćkrzywdzeniprzezobceurzędy
iniezrozumiałeprawa.TowodniesieniudotakichsytuacjiAnglicy,urodzenipo-
dróżnicyizdobywcy,używaliprzysłowia:strangeairmadeamanunfree.Poza
możliwymikłopotamiistniejeteżkoniecznośćstałegokomunikowaniasiępaństwa
zwłasnymiobywatelami,przebywającymizagranicąorazpotrzebawydawaniaim
poleceńadministracyjnychisądowych.Wypełnianietychzadaństanowiłosenspo-
woływaniaprzezpaństwazagranicznychagendwłasnejadministracji,czyli–kon-
sulatów.
Korzenietejinstytucjisięgajągłębokowprzeszłość.JużwstarożytnejGrecji
iImperiumRzymskimistnieliwmiastachopiekunowieobcychobywateli,mający
ichstrzecireprezentować.Bylitojednakludziemiejscowi,więcfunkcjeichmożna
przyrównaćdoobecnychkonsulówhonorowych.Konsulatyetatowe,prowadzone
przezreprezentantówobcegopaństwa,pojawiłysiędopierouschyłkuśredniowie-
cza.Ichzałożycielamibyływłoskiemiastahandlowe,któreumieszczałyswych
przedstawicieliwpaństwachbasenuMorzaŚródziemnego.Wtedyteżukształtowało
sięwspółczesneznaczeniełacińskiegosłowaconsul,odmienneodstarorzymskiego1.
Jednakprawdziwąkuźniąnowożytnejkoncepcjikonsulatubyłystosunkipaństw
chrześcijańskiejEuropyzTurcjąipaństwamimuzułmańskimi.Wobecobcości
prawnej,religijnejikulturowejtychdwóchkręgówcywilizacyjnych,urzędyopie-
kuńczebyłyzjawiskiemniezbędnymibujniesięrozwijającymodXVIwieku2.
Konsulatyzakładaneprzeznowożytnepaństwaeuropejskiemiały(imajądo
chwiliobecnej)dwoistycharakter.Zjednejstronydziałałyjakoekspozyturypań-
stwawobecobcejadministracji,zdrugiejzaśzakresichdziałaniaobejmowałliczne
zadaniaadministracjiwewnętrznej.Odprzedstawicieladyplomatycznegokonsul
różnisiętym,żejegofunkcjaniemacharakterureprezentacyjnego.Dyplomatare-
prezentujepaństwowcałościjakotakie,podczasgdykonsulreprezentujetylko
1111111
1Terminnkonsul”pochodziodsłowałacińskiegoconsulo(pomagać,radzićsię,troszczyćsię),zaś
nkonsulat”odłacińskiegoconsulatus,czyligodnościkonsula,jednegozdwóchnajwyższych
urzędnikówrepublikiicesarstwarzymskiego,sprawującychwładzęcywilnąiwojskową.
2J.Makowski,Podręcznikprawamiędzynarodowego,Warszawa1948,s.155-160;J.Sutor,
Prawodyplomatyczneikonsularne,Warszawa1993,s.246-249.
7
