Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Wstęp
sprzedawaniawzmiankowanegodrewnaztzw.marżą,dumnąripostą
jednegozbohaterów:DJaniejestemspekulant,jajestemrobotnik”.
Czytankęzapamiętałam,bobyłanietypowa:kapitalizmzostał
tamskojarzonyponiekądprawidłowo,aleniepomarksistowsku,zdą-
żeniemdozysku,kapitalistazaśzprowadzeniemhandlu,czyliwdu-
chuWeberowskim.NaogółkapitalizmwokresiePRLłączonoprzede
wszystkimzjegoobliczemwielkoprzemysłowym.Weberjednak,jak
wiadomo,wielkichkapitalistówuważałzaniereprezentatywnychdla
kapitalizmujakoformacjigospodarczej,ponieważbyliwyjątkowi.To
nieDkapitanowieprzemysłu”,leczdrobniprzedsiębiorcydecydują,
zdaniemMaksaWebera,okształciekapitalizmu,toonibowiemtwo-
rząjegoducha(Cohen2002,s.73).
Dwudziestoleciemiędzywojennetoostatniażdonaszychcza-
sówokresswobodygospodarczejnaziemiachpolskich,żywytylko
wpamięciszybkotopniejącejgarstkiwspółczesnych,azarazemostat-
nihistorycznyokres,gdydrobniprzedsiębiorcyzajmowalipoczesne
miejscewspołecznejwyobraźni.Miejscetookazałosiępodjednym
względemstosunkowoopornenawpływzbiorowejniepamięci:wna-
szejwyobraźniDprzedwojennaPolska”niemożesięobyćbezkupców
irzemieślników(staranniepozbawianychtożsamościnarodowej,et-
nicznejireligijnej,kłopotliwejzpunktuwidzeniapowojennegomitu
jednorodności).TakżewczasachPRLpozostalioniukrytymsymbo-
lemDprzedwojennej”jakości,sumienności,starejszkoły-zbytnielicz-
niizbytzapracowani,bystanowićzagrożeniedlaludu.Przedsiębiorcy
tegookresutownaszejwyobraźnizbiorowejprawdziwikapitaliści
zetosem-sądzimy,żeznamyirozumiemyichmodusvivendi,choć
częstoprzyznajemy,żenierozumiemywłasnego.Jesttojednakwy-
obrażenieniejakooniryczne,życzeniowe,bezprzełożenianarealną
praktykężyciową.PolskieUnternehmertumzokresudwudziestoleciato
dziśwygodnailuzja(por.Kołodziejczyk1992a,s.2).
Byćmożeuwarunkowaneideologiczniewyobrażeniekapitali-
zmuwpojonePolakomwokresiePRLuniemożliwiłoodwoływanie
siędomiędzywojennejprzeszłościwPolsce,wktórejwielkiprzemysł
pozostawałwdalszymciągunaogółwłasnościąpaństwa,arozwój
gospodarkimiałsiędokonywaćdziękitzw.małymiśrednimprzed-
