Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Z.B.Rudnicki–Kluczowezmiany…
11
nowoczesnychinstrumentówprawnychwzakresiepokojowegoregulowania
sporówmiędzynarodowychwywodzisięztradycjikonwencjihaskichisystemu
LigiNarodów
11.
Zdawaćbysięmogło,żeniepowodzeniaLigiNarodówirozwiązańwspół-
towarzyszącychwdziedziniepokojowegorozstrzyganiasporówmiędzynarodo-
wychobnażyłyichsłabośćipozwoliływyciągnąćkonstruktywnewnioskioraz
przypierwszejnadarzającejsięokazjipodjąćpróbęstworzenialepszegoibar-
dziejniezawodnegorozwiązaniasystemowego.Taksięjednakniestałopomimo
wyjątkowejszansy,jakąstwarzałaprzebudowasystemuorganizacjimiędzyna-
rodowejpoIIwojnieświatowej,związanazpowołaniemdożyciaNarodów
Zjednoczonych.Zhistoriąpowstaniatejnowejorganizacji,któramiałazastąpić
istniejącąjużtylkowsensieformalnymLigęNarodów,wiążąsięwydarzenia,
stanowiącekamieniemilowenadrodzedonowejorganizacjiuniwersalistycznej,
którymibyłyPropozycjezDumbartonOaks(DumbartonOaksProposals)
12
(albotzw.ProjektzDumbartonOaks)z1944r.,którestanowiłypunktwyjścia
doopracowaniaKartyNarodówZjednoczonych,praceKonferencjiNarodów
ZjednoczonychwSanFrancisco1945r.
13orazprzyjęciewjejwynikuKarty
NarodówZjednoczonych,będącejkonstytucjąorganizacji.Nawszystkich
wymienionychetapachprzedmiotemdyskusjiipowstałychwjejwynikuustaleń
byłakwestiastworzeniasystemupokojowegozałatwianiasporówmiędzynaro-
dowych.
Zrozumienielogikidziałaniaiwyobrażeniesobiezorganizowanegosystemu
lubnakreśleniepełnegoiwyraźnegoobrazurozwiązańsystemowychwprzy-
padkurozwiązywaniasporówmiędzynarodowychwramachistniejącejmaszy-
neriiwymagaprzedstawieniapokrótcehistoriijejplanowania
14,zwłaszcza
okolicznościpowstaniapodstawowychpostanowieńwrozdz.VIKarty.
11PostanowieniaPaktuLigiNarodówz1919r.,podobniejakprotokółgenewskiz1924r.
czyAktGeneralnywsprawiepokojowegozałatwianiasporówz1928r.,zawierająwyraźne
powtórzeniabądźprzetworzeniamodelustworzonegowHadze.Modeltenprzewidywałdecyzje
wiążącetakżewprzypadkusporówpolitycznych.WpoczątkowymokresiedziałaniaLigi
Narodówpowszechnybyłpogląd,żenajlepszymśrodkiemrozstrzyganiasporówjestinstytucja
sądownictwamiędzynarodowego,działającapoprzeztrybunałyrozjemczeiStałyTrybunał
SprawiedliwościMiędzynarodowejściślepowiązanezLigąNarodów.Wkrótcejednakokazało
się,żesądownictwomiędzynarodowe,mająceteoretycznielicznewalory,wpraktyceniespraw-
dzasię.Zob.np.Z.Rudnicki,Systemoweidoktrynalnedeterminantypokojowegozałatwiania
sporówmiędzynarodowychwpraktyceLigiNarodów,rozdz.II,Kraków2005,s.76–106.
12OpracowaneprzezekspertówwielkichmocarstwpropozycjewsprawieutworzeniaPo-
wszechnejOrganizacjiMiędzynarodowej(UniversalInternationalOrganization),zwanetakże
ProjektemDumbartonOaks,uzgodnione7X1944r.
13KonferencjazałożycielskaNarodówZjednoczonych,odbywającaswepracewdniach
25IV–26VI1945r.,naktórejostatecznieopracowano,przyjętoipodpisano26VI1945Kartę
NarodówZjednoczonych,weszławżycie24X1945.
14L.M.Goodrich,E.Hambro,CharteroftheUnitedNations,Commentaryand
Documents,NewYork1969;H.Kelsen,TheLawoftheUnitedNations,CriticalAnalysisofits
