Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
WSTĘP
napytania,czymjestpisanieidlaczegosiępisze.DoXVIIIw.domi-
nowałyprzekonania,żepisanietoopanowanierzemiosłaikunsztu
posługiwaniasięsłowem,któresłużyedukowaniu,oświecaniu,umo-
ralnianiuczyzabawianiupubliczności.WXVIIIstuleciupojawiły
sięnowekoncepcje,któredostrzegaływsztuce,atakżewpisaniu
obszarestetycznejitwórczejsamorealizacjiczłowieka.Wniemiec-
kiejfilozofiikońcaXVIIIw.pięknoisztukazaczęłybyćpostrzegane
jakoautonomiczneobszaryludzkiegodoświadczania.Wpóźniej-
szym,XIX-wiecznym,typoworomantycznympodejściuwidzenie
sztukijakoformywyrazuwolnejinieskończonejpodmiotowości
człowiekazostaniejeszczebardziejuwypuklone.Wdefiniowaniu
artystynaplanpierwszywysuniesięjegoartystycznygeniuszitwór-
czaindywidualność.
Naznaczeniepojęciaautorawpływmająrównieżjegorelacje,
zwłaszczatezczytającąpublicznością.WXVIIIw.obokodbiorców
wyspecjalizowanychpojawiasięszerszapubliczność,którazczasem
tworzyrynekczytelniczy.Publicznośćjestzjednejstronypostrze-
gananaoświeceniowysposóbjakomateriadomoralnegokształ-
towaniaioświecanialubzabawiania,azdrugiejstrony,wrazzjej
wzrostem,zaczynabyćwidzianajakonowyanonimowymecenas,
wyzwalającypisarzaoddawnychfeudalnychzależności.Wtejnowej
funkcjijestalboidealizowanajakobezstronnyarbiterliterackich
poczynań,albopogardzanazaniskiegusty,konsumpcyjnepodejście
doliteraturyczynastawienienałatwąprzyjemność5.Romantyczny
poeta,geniuszdopublicznościodnosisięzdystansemalbonawet
pogardą,niechcegodzićsięnarynkowenotowaniapopularności,
chcezachowaćswojąartystycznąpodmiotowość6.
Ważnymczynnikiemkształtowaniasiękoncepcjiautorajestroz-
wójrynkuliterackiego,przypadającynaXVIIIiXIXw.,gdyżwiąże
sięzpojawieniemsięautorazawodowegoidyskusjinadzasadami
jegowynagradzania.Dlapojęciazawodowegoautoraistotnejest
definiowaniejegoprawwłasnościowychdodzieła,atakżerela-
cjezwydawcą.KiedywXVIIIw.przestająfunkcjonowaćoparte
naprzywilejachregulacjehandluksiążką,wydawcyposzukująno-
wychsposobówzabezpieczeniainteresówiichuzasadnień.Kluczo-
wympojęciemstajesięwtedywłasnośćliteracka.Figuraautorajako
5
M.Woodmansee,TheAuthor,Art,andtheMarket:RereadingtheHistoryofAes-
thetics,NewYork1994,s.29,30.
6R.Williams,CultureandSociety:1780–1950,NewYork1960,s.36,49.
