Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
wydawniczych,dlaktórychtłumaczeniastanowiływażnączęść
ofertywydawniczejizapewniałydostępdodorobkunaukiikultury
krajówbardziejwtychobszarachzaawansowanych.
JakpokazujeprzykładPrusa,anienależałondowyjątków,au-
torzyniekoniecznieopowiadalisięzauniwersalnąimaksymalną
ochronąwłasnościliterackiej.Wiedzieli,żenierozwiążeonapod-
stawowegokonfliktuinteresówpomiędzyautoremiwydawcą,może
natomiastokazaćsięszkodliwaspołecznie,powodującumocnienie
monopoluiograniczeniedostępudowiedzyiliteratury.
7
AUTORIPRAWOAUTORSKIE
Prawodefiniujeautorajakotego,ktotworzyutwór.Utwórmusi
spełniaćdwiedefinicyjnecechy;mamiećcharakterindywidualny
itwórczy.Cechyteoczywiściemająpochodzićodautora.Kimjest
zatemautor?Kiedyporazpierwszysiępojawił?Czyjestwogóle
możliwydozdefiniowania?AndrewBennettwksiążceTheAuthor.
Thenewcriticalidiomnapytanie,ktobyłpierwszymautoremwtra-
dycjizachodnioeuropejskiej,odpowiada,żepretendentówdotego
tytułu,wedługróżnychkryteriów-sławy,artyzmupoetyckiego,
artystycznejsamoświadomości,autorskiejprofesjonalizacji,było
wielu:Homer,Hezjod,Wergiliusz,Symonides,Owidiusz,Dante,
Petrarkaiinni3.
Okresemprzełomowymdlakształtowaniasiępojęcianowożyt-
negoautorabyłazjednejstronykulturarenesansowegoindywiduali-
zmu,zdrugiejtechnologiadruku.Pierwszamiałaistotneznaczenie
dlakształtowaniasięodrębnościartystycznej,odchodzeniaodśre-
dniowiecznejtradycjikulturymówionej.Drukumożliwiałnatomiast
dokładnąreprodukcjętekstu,codawałoautorowipewność,żeto,
podczymsiępodpisuje,nieulegniezmianiewniekontrolowanym
łańcuchuprzepisywaniaręcznego4.
Naznaczeniepojęciaautorawpływmawieleczynników,m.in.to,
jaksięrozumieliteraturęidziałalnośćpisarską,jakodpowiadasię
3A.Bennett,TheAuthor.Thenewcriticalidiom,London-NewYork2005,s.29.
4E.L.Eisenstein,ThePrintingPressasanAgentofChange.Communicationsand
CulturalTransformationinEarly-modernEurope,Cambridge1979.
