Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
problemu.Tym,cozapewniłokomplementarneczyraczejzastępcze
rynkizbytu,zjednejstronybyłakonsumpcjarentierów,korzystających
wrazzfinansjeryzacjągospodarkizcorazwiększychdochodów
finansowych,azdrugiejstrony–nadmiernezadłużeniegospodarstw
domowych,którewStanachZjednoczonychprzełożyłosięnawzrost
gospodarczynakredyt.
Obecnykryzyszrodziłsięwsektorzefinansowym.Spowodowała
goniemożnośćkontynuowaniawnieskończonośćucieczkidoprzodu.
Nieznaczytojednak,żemamydoczynieniazkryzysemwyłącznie
finansowym.Kryzysogarnąłtakżesamąniestabilnąspójność
kapitalizmuneoliberalnego.Jesttowięczarazemkryzyssystemowy,
zakłócającydziałaniepodstawowychmechanizmówkapitalizmu.Aby
musprostać,niewystarczyzatemstworzyćodpowiednioszerokierynki
zbytu.Trzebaspełnićdodatkowywarunek:rynkitemusząprzybrać
odpowiedniąformę,tzn.zapewnićzbyttowarówwytwarzanychwtych
sektorach,wktórychwzrostwydajnościpracypozwalanatrwaływzrost
przywysokiejstopiezysku.Tymczasemtakiedopasowanienieustannie
podważaewolucjapotrzebspołecznych.
Rzeczwtym,żepopytspołecznytrwaleprzesuwasięzpopytu
natowaryprzemysłowekupopytowinausługi,coniejestzgodne
zwymogamiakumulacjikapitału.Wtychstrefachprodukcjidóbr
iusług,kuktórymdryfujepopyt,potencjałwzrostuwydajnościpracy
jestniewielki.Tastrukturalnamodyfikacjapopytuspołecznegostanowi
jednązzasadniczychprzyczynspowolnieniawzrostuwydajnościpracy,
którenastępnieprzekładasięnaniedostatekrentownychokazji
doinwestycji.Wzrostwydajnościpracynieuległspowolnieniudlatego,
żezbytwolnowzrastaakumulacja.Wręczprzeciwnie–tozbytpowolny
wzrostwydajnościpracyjakowskaźnikprzewidywanychzysków
zniechęcadoakumulacjikapitałuipętawzrostgospodarczy,cozkolei
dodatkowowpływahamująconawzrostwydajności.Jedną
zuderzającychcechkapitalizmuneoliberalnegojestzatempogłębiająca
sięlukamiędzywysokimpoziomemstopyzyskuastagnacjąstopy
akumulacji.
Podstawowasprzecznośćzachodzimiędzyprzeobrażeniami,którym
podlegająpotrzebyspołeczne,akapitalistycznymsposobem
rozpoznawania,uznawaniaizaspokajaniatychpotrzeb.Znaczy
torównież,że–byćmożeporazpierwszywdziejach–szczególny
profilobecnejfazyrozwojukapitalizmuuruchamiaczynnikijego
kryzysusystemowego.Możnanawetpostawićhipotezę,żekapitalizm
wyczerpałtowszystko,cokiedykolwiekbyłownimpostępowe,ijego
