Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Istotaielementyskładowekapitałuludzkiego
15
WewspomnianejwyżejpracyA.Smithrzadkoużywałterminu„kapitał”,preferując
wswoichrozważaniachtermin„bogactwo”(wealth).Analizującprocesjegotworzenia,
wymieniałelementy,którezawierająsięwpojęciu„kapitał”,amianowiciepracę,płace,
rentyizapasy.ZkoleiJ.S.Mill,analizującomawianepojęcie,pisał,iż:„kapitałdostar-
czaschronienia,ochrony,narzędziimateriałów,jakichwymagapraca,orazpozwala
nawyżywienie(utrzymanie)pracownikówpodczastegoprocesu[...].Jakiekolwiekrze-
czyprzeznaczonedotychcelów–dopodtrzymywaniawydajnejpracyprzyzachowaniu
powyższychwarunków–sąkapitałem”[Storberg,2002].Wzwięzłejdefinicjikapitał,
wedługJ.S.Milla,toogółrzeczywytworzonych[M.Dobija,2002a].Innepodejściedo
omawianegoterminuwiążesięzeznanymekonomistąKarolemMarksem.Prezento-
wałonwizjęnowychstosunkówekonomicznych,któremiałystworzyćsprawiedliwszą
strukturęspołeczną.WzałożeniachteoriiK.Marksapojawiasięwizjawyzyskupracy
przezkapitał.Jejelementemkluczowymjestwartośćdodana,którawytwarzanawtrak-
ciepracystawałasięwłasnościąkapitalistówipowiększałakapitał,jakimdysponowali.
Tentokrozumowaniaprowadziłdostwierdzenia,żekapitałwyzyskujepracę.
Kapitał,wedługK.Marksa,tworzonyjestwtrakcieprocesuzwanegoruchem
okrężnymkapitału.Wprocesietymśrodki,jakimidysponujeprzedsiębiorstwo,znaj-
dująsięwnieustannymruchu,zmieniającprzytymswąnaturalnąpostaćwpostać
pieniężną,produkcyjną,towarowąiznówpieniężną.Ruchtenmożezostaćprzedsta-
wionywnastępującysposób[Lichtarski,1995,s.76]:
P–T...
..Pr...
..T1–P1,
gdzie:P–pieniądz,T–towar,Pr–procesprodukcji,T1–powiększonawartośćtowa-
ru,P1–powiększonasumapieniężna.
Wruchuokrężnympieniądze(P)zamienianesąnatowary(T),którenastępnie
wprocesieprodukcji(Pr)przekształcanesąwinnetowary(T1),zaktórychsprzedaż
przedsiębiorstwootrzymujezwiększonąsumępieniężną(P1).Różnicamiędzypo-
czątkowąsumąpieniężną(P)asumąpieniężnąuzyskanązesprzedażytowaru(P1)
stanowiwartośćdodaną,októrązwiększasiępoczątkowawartośćkapitału.Wtym
duchudefiniowanokapitałwsystemiegospodarkisocjalistycznej.Jednazdefinicji
określałakapitałjakowartośćprzynoszącąkapitaliściewartośćdodatkowąwpostaci
zysku,uzyskiwanegozpracyrobotnikównajemnych[Tokarski,1980,s.338].
Najczęściejprzytaczanądefinicjąkapitału,leżącąupodstawteoriikapitałuludz-
kiego,jestdefinicjazwiązanaznazwiskiemI.Fishera[Kendrick,1976,s.1;D.Dobija,
2003a,s.118].WopiniitegoAutoraprzezkategoriękapitałunależyrozumieć
majątekdającywzrostdochodu[Grodzicki,2003,s.50].Fisherutożsamiakapitał
zwartościązasobów,któreistniejąwdanymmomencie,aprzepływusługzzyskiem.
Definicjatajestściślezwiązanaztakimipojęciamiwystępującymiwekonomiijakza-
sobyistrumienie.Pojęciatenależądozmiennychilościowychiwprzypadkuzasobu
oznaczająilośćpieniądzalubdobramierzonąwdanymmomencie,natomiaststru-
mieńjestilościąmierzonąwjednostceczasu.Ogólniemożnaprzyjąć,iż„obiektyw-
nepojęciekapitałuwiążesięzmożliwościąspożytkowaniaspołecznegoiosiągania
