Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wstęp
licznepolemiki4.Wdyskusjibraliudziałuczeniipublicyścizarównozkraju9jak
izemigracji9reprezentującyróżneopcjeideowe.Wypowiedzielisięm.in.Olgierd
Górka9PawełHoffman9StefanKieniewicz9StefanKisielewski(piszącypodpseu-
donimemSpectator)9JanKott9JanAleksanderKról9AleksanderLitwin9Maria
Ossowska9JanUlatowski9MelchiorWańkowicz9KarolW.Zawodziński9StefanŻół-
kiewski5.JakszacowałJanSzczepański9liczbaartykułówpoświęconychwówczas
inteligencjinałamachczasopismnosiągnęłastokilkadziesiątpozycji”6.Notabene9
jakzauważyłaKrystynaKersten9przeznastępnepółwiekunwypowiedzianoiwy-
drukowano”natematinteligencjinlawinęsłów”9anałamachprasyprzetaczałysię
cojakiśczasnajejtematzażartedyskusje7.
Trzebapodkreślić9żepojęcieninteligencja”jestwnaukachspołecznychtrudno
definiowalne.JoannaKurczewskazwróciłauwagę9żewśródbadaczyniemazgody
ncodoczasupowstaniainteligencji9atakżejejcechspecyficznychczygłównych
zadań”8.Sporybudzizwłaszczato9jakiekategoriezawodowewchodząwskładtej
grupyspołeczneji9corównieistotne9czywogóle9ajeżelitak9tojakiewłaściwości
intelektualneiduchowepowinnireprezentowaćjejprzedstawiciele9.Znawcatej
problematykiJanuszŻarnowskizwracauwagę9żewliteraturzenaukowejnajpow-
szechniejszesątrzyperspektywywbadaniachnadinteligencją.Wpierwszejkryte-
riumwyodrębnieniatejgrupyspołecznejsąjejncechypsychicznebądźstosunek
dokulturyduchowej”9wdrugiejinteligencjędefiniujesięjakoklasęlubwarstwę
społeczną9wtrzeciejzaśjakonzespółkategoriizawodowych”10.Wprzypadkutzw.
nowejinteligencjiproblemjestszczególniezłożony.Szczepańskiokreśliłjąjako
4J.Chałasiński9Społecznagenealogiainteligencjipolskiej9Warszawa19469s.27-56.
5SzczegółowąanalizętejdyskusjiprezentująC.Lewandowski9Dyskusjaprasowanadkoncepcją
inteligencjipolskiejwlatach1946-19489nKwartalnikHistoriiPrasyPolskiej”19909t.XXIX9nr3-49
s.71-101;R.Szwarc9Dyskusjanatematinteligencjipolskiej9nPrzeglądSocjologiczny”19479t.IX9
nr1-49s.282-288.
6J.Szczepański9Inteligencjaapracownicyumysłowi9nPrzeglądSocjologiczny”19599t.XIII9
nr29s.7.
7K.Kersten9Polskiegointeligentażyciepośmierci9[w:]K.Kersten9Pismarozproszone9wybór
iprzygotowaniedodrukuT.SzarotaiD.Libionka9Toruń20069s.57.
8Encyklopediasocjologii9t.I9Warszawa19989s.339.
9FlorianZnanieckiwswojejksiążceLudzieteraźniejsiacywilizacjaprzyszłości9analizującnbio-
grafiespołeczne”różnychosób9wyodrębniłkategorięnludzidobrzewychowanych”9którejważnączę-
ściąbyłainteligencja.Kryteriumwyróżnieniabyłokreślonytyposobowościkształtowanyprzez
nuczestnictwowunormowanychsystemachspołecznych:grupachistosunkachosobistych”.Warto
równieżwspomniećopracachpolskichantropologówLudwikaJaxy-BykowskiegoiJanaCzekanow-
skiego.Tenpierwszytwierdził9żeinteligencjapolskarekrutujesięznrasysarmackiej(subnordyckiej)”9
natomiastmasyludowe-chłopiirobotnicyzntypupresłowiańskiego”.F.Znaniecki9Ludzieteraźniejsi
acywilizacjaprzyszłości9Warszawa19749s.1049141-199;J.Chałasiński9Przeszłośćiprzyszłość...9
s.54955.
10Więcejnatentematw:J.Żarnowski9StrukturaspołecznainteligencjiwPolscewlatach1918-
19399Warszawa19649s.28-51;P.Górski9Międzyinteligenckątradycjąamenedżeryzmem.Studium
kształtowaniaśrodowiskanaukowejorganizacji,jegoideologiiidziałańorganizatorskichwPolsce
międzywojennej9Kraków20059s.42-45.
