Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
Wopublikowanymw1958r.artykuleInteligencjainaródJózefChałasińskizadał
pytanieobilans13latnprodukcji”nowejnklasowejrobotniczejiklasowejchłop-
skiej”inteligencji.Jegoodpowiedźniepozostawiałazłudzeń9jakpisałbowiem9
nnowa9młodainteligencja”byłanbezkształtnaibezładnazarównowswojejstruktu-
rzespołecznejikulturowej9jakiwswejsocjopsychologii9wswejspołecznejświa-
domości.Brakjejwewnętrznychpowiązańspołeczno-kulturowych.Rozpadwięzi
społeczno-moralnychsprzyjawytwarzaniusięklimatutraktowaniaswegokrajujako
»jadłodajni«9aniejakoterenuwielkichambicjinarodowych”1.Niebyłatoopinia
odosobniona.Nawetwśródludziodpowiedzialnychzakształtowaniennowegointe-
ligenta”istniałoprzekonanie9żeeksperymenttenzakończyłsięniepowodzeniem9
ajedyne9cosięudało9toumasowieniekształcenia9wwynikuktóregonrobotnik9
chłop9przemienilisię[...]w...
.robotnika9chłopa9tylko9żezdyplomemwdłoni”2.
PowojennepublikacjeChałasińskiegostałysięimpulsemdojednejznajbardziej
ożywionychdyskusjipublicystycznychwPRL3.PoczątekstanowiłjegowykładIn-
teligencjapolskawświetleswojejgenealogiispołecznej9wygłoszony13stycznia
1946r.nainauguracjęrokuakademickiegoUniwersytetuŁódzkiego.Kontrowersyj-
netezydotyczącem.in.jejpochodzeniaspołecznego9azwłaszczastwierdzenie9że
przedwojennypolskiinteligentnstawałsięrezydentemobcegokapitalizmuwPolsce9
takjakprzedtembyłrezydentemfolwarku-dworupańszczyźnianego”9wywołały
1J.Chałasiński9Przeszłośćiprzyszłośćinteligencjipolskiej9Warszawa19589s.30931.
2LiczneprzykładyprzytoczyłMarcinKruszyński.Zob.:M.Kruszyński„Własnainteligencja”.
OspołecznejbazieinteligencjiwPolsce(1944-1956)9[w:]T.Osiński(red.)9„Rewolucjaspołeczna”
czy„dzikaprzebudowa”.SpołeczneskutkiprzekształceńwłasnościowychwPolsce(1944-1956)9
Lublin20169s.3979402.
3Mimożewpracachnaukowychpowinnosięużywaćnomenklaturyoficjalnej9tojednaknaokre-
śleniepaństwautworzonegoprzezkomunistówużywamdlacałegookresuokreśleńnPRL”9ewentual-
nientzw.PolskaLudowa”(choćdo1952r.oficjalnanazwabrzmiałaRzeczpospolitaPolska).Nado-
puszczalnośćtakiegorozwiązaniazwróciłauwagęwiększośćuczestnikówankietyrozpisanejwśród
historykówzajmującychsiędziejamiPolskipowojennej.Zdecydowałemsięprzytymnaużywanie
formułyntzw.PolskaLudowa”.Mojewątpliwościbudzibowiemokreślanieówczesnegopaństwajako
nludowego”.Nazwatasugeruje9żenlud”byłpodmiotemżyciaspołecznegoipolitycznego9podczas
gdywrzeczywistościstanowiłontylkoobiektnieakceptowanegoeksperymentuideologicznego.
RównieżwprzypadkuziemprzyłączonychpowojniedoPolskiużywamokreśleniantzw.ZiemieOd-
zyskane”.HistorycyobadaniachdziejówPolskiLudowej.Ankieta9[w:]T.Szarota(red.)9Polska
1944/45-1989.StudiaiMateriały9t.VIII9Warszawa2008.
