Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
CzęśćI.Zagadnieniaogólne
Trzebateżdodać,żepostawylingwistówcechujedośćczęsto
biernośćwobecfaktówjęzykowych.Zbytdużąwagęprzywiązująoni
dozwyczaju,którypowodujeżywiołowy,niekontrolowanyrozwójsyste-
mu.MiędzyinnymiWielkisłownikpoprawnejpolszczyzny17omawiaszcze-
gółowozasadyakcentowaniawjęzykupolskim,uznającwzasadzieak-
centproparoksytonicznytakichwyrazów,jaknp.:gra,liśmy,napisa,liście;
fi,zyka,grama,tyka,alejednocześniedopuszczawtzw.normiepotocznej
akcentowanieparoksytoniczne.Niemapotrzebyszczegółowychroz-
ważańproblemuakcentowaniawtymmiejscuksiążki,jednaktrzeba
zauważyć,żeakcentowaniejestczynnościązautomatyzowaną,kształtu-
jesięjakonawykmowny–idlategowręczniemożliwejestwtymwy-
padkuodróżnienienormypotocznejodwzorcowej.Użytkownikjęzyka
akcentujeposzczególnewyrazytak,jaksiętegowyuczył–niezależnie
odsytuacjikomunikatywnejoficjalnejczymniejoficjalnej.Przynajmniej
zatemwtymwypadkuusankcjonowanieparoksytonicznejakcentuacji
jesttylkowyrazembezradnościwobecfaktówjęzykowych18.
Wpracytejstojęnastanowisku,żewspółczesnalingwistykadys-
ponujewystarczającymaparatemnaukowymumożliwiającympodję-
cierozważańnadsposobamidoskonaleniasystemujęzykowego,przy
czymrozważaniateoretycznepowinnydoprowadzićdowypracowania
instytucjonalnychmetodoptymalizacji.
Przyczynąwspomnianejbiernościjestgłównietradycja.Wcza-
sachkształtowaniasięlingwistykijakosamodzielnejdyscyplinyna-
ukowejwXIXw.nieinteresowanosięspołecznymifunkcjamijęzyka.
Szkołamłodogramatycznapostulowałabadaniahistorycznojęzykowe,
cobyłowynikiemrozprzestrzeniającegosięewolucjonizmu.Indywidu-
alistycznapsychologiadziewiętnastowiecznapojmowałajęzykjako
zbiórwyobrażeńwystępującychprzymówieniuisłuchaniu(m.in.zbiórar-
tykulacyjnychisłuchowychwyobrażeńwyrazów),skojarzonychzezbiorem
wyobrażeńfragmentówrzeczywistości–desygnatów.Mówienietowyraża-
17Wielkisłownikpoprawnejpolszczyzny,PWN,red.A.Markowski,Warszawa2004.
18Zwracanonatouwagęnakonferencji„Perspektywypolskiejretoryki”wPo-
znaniuwdniach14–16III2005r.Wartozauważyć,żewiększośćmówcówmłodszego
pokoleniawswoichwystąpieniachakcentowaławspomnianetypywyrazówniezgodnie
znormąwzorcową,comożesygnalizowaćzmianysystemowe,któremoimzdaniemwy-
nikająwłaśniezliberalnychpostawjęzykoznawców.
