Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
10Językimowa
lubprzenoszeniaznaczeń(neosemantyzmy,np.myszkaCmałamysz’iCnarzędzie
komputerowe’,betonCrodzajspoiwawbudownictwie’iCktośoarchaicznych
poglądach’,epickiCodnoszącysiędoepiki’iCdoskonały,fantastyczny’).Wystę-
pujątakżeneologizmyfrazeologiczne(pułapkakredytowa,wbićsiędokolegi)
lubinnowacyjnekonstrukcjeskładniowe(wynajempokoi,przepracowaćcoś).
Systemleksykalnyuzupełniasiętakżeprzezzapożyczeniazinnychjęzyków
(np.gadżet,notebook,pendrive).
•Zmienność-języknaturalnypodlegaewolucji,zmiennościhistorycznejidosto-
sowujesiędopotrzebjegoużytkowników.Przejawemzmiennościjęzykowejsą
wyrazy,związkifrazeologiczne,połączeniaskładniowe,którewyszłyzużycia,
czyliarchaizmy(np.azaliż,mię,onegdaj,sagan,sierce,zyszczy),zaśuchodzące
zaprzestarzałetoanachronizmy(np.kajet,niewiasta,sakwa).
Wjęzykunaturalnymwyróżniasiękilkapodstawowychtendencjirozwojowych.
Sątom.in.:
•tendencjadoekonomicznościśrodkówjęzykowych:
Przejawiasięprzezredukcjęwkomunikacieśrodkówjęzykowychsłużących
doprzekazywaniatreści,wtymm.in.przezwystępowanieelementówpolise-
micznych(np.akcjaCdziałaniezorganizowanewkonkretnymcelu’,Cdziała-
niebojowe’,Cciągzdarzeńwutworzeliterackim’,Catakwgrachsportowych’;
np.kluczCmetalowenarzędziedozamykaniaiotwierania’,Cznaknapoczątku
pięciolinii’,Cszyk,wjakimlecąptakiwędrowne’,Czbiórkomentarzylodpowie-
dzidozadań)’,tworzeniezłożeńizrostów(cudzoziemiec,sokowirówka,wnie-
bowzięty),skrótów(fot.,wg,mgr),skrótowców(AZS,CBOS,PAN);zjawisko
uniwerbizacji-zastępowanianazwwielowyrazowychsyntetycznymistruk-
turamijednowyrazowymi(pasztetówka,fanelka,podstawówka);szerzeniesię
konstrukcjianalogicznych(jednostektworzonychwedługokreślonegowzoru
słowotwórczego,np.areszt+ant,fgur+ant,labor+ant,kurs+ant);stosowanie
elipsskładniowych,czyliopuszczeń,pominięćczęścizdania(Sprawa[jest]
zakończona;Wypij[trochę]wody).
•tendencjadowyrazistościiprecyzji:
Ujawniasięwdążeniudomaksymalnieprecyzyjnego(jednoznacznego)
odwzorowaniarzeczywistości.Przykłademtejtendencjimogąbyć:synonimy
(np.próba,wysiłek,staranie,wyczyn)lubrozgraniczenieznaczeńwyrazówpier-
wotniesynonimicznych(np.owocnylowocowy;dziecinnyldziecięcy).Odziałaniu
takiejtendencjiświadczytakżeużyciespecyficznychformantówdotworzenia
wyrazówookreślonejkategorii(np.-alnialub-arniatonazwymiejsc,ale-owiec
tojużrodzajstatkulubbudynku)lubzróżnicowaniekońcówekfleksyjnych
