Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1010Definicjejęzykaimowy
językowymwcelutworzeniasensownychipoprawnychzdań,orazperformancja,
czyliwykonaniejęzykowe(Polański2003:305).
Trzebadodać,żetakrozumianąkompetencjęjęzykową,którąodnosimyzwykledo
znajomościsystemuleksykalnego(słownictwa)igramatyki,odróżniasięodpóźniej
sformułowanejkompetencjikomunikacyjnej(Hymes1980).Tadrugaoznaczakon-
struowaniepoprawnychwypowiedziadekwatniedoodbiorcy(odbiorców)isytuacji
orazokolicznościmówienia(wtymkontekstówkulturowych)2.Dlategobywateż
łączonazkompetencjąsocjokulturową.Językoznawcyposługująsiętakżepojęciem
kompetencjipragmatycznej,wyodrębnianejzewzględunazakładanyprzeznadawcę
celkomunikatu,intencję,charakterinterakcji-czyliokreślającejtworzenieirozu-
mienieznaczeńwrelacjachmiędzynadawcąiodbiorcą.
Kognitywizm(językoznawstwokognitywne)tojedenznajmłodszychkierunków
badańwXXw.Traktujeonjęzykjakoformęporządkowaniainmagazyn”doświad-
czeńpoznawczychwnieskończeniezmiennychsytuacjachspołecznychczłowieka,
wspólnotyjęzykowejiludzkości(Lacof,Johnson1980;Langacker2008).Język
skupiawsobiemiędzypokoleniowąwiedzęorzeczywistości,którajestskutkiem
wielowiekowejobserwacji(poznawania)natury,relacjispołecznych,dokonań
kulturowychorazichocenyiwartościowania.Interpretacjaświatazostajewpro-
wadzonadojęzykanapodstawienastępującegoschematukognitywnegoakty-
wowanegoujegoużytkowników:percepcja(postrzeganie)-konceptualizacja
(rozumienie)-ekspresja(wyrażanie)(Tabakowska2004:667).
Interpretacjaświataodzwierciedlonegowjęzykutworzyjęzykowyobrazświata,
gdyż-jaktwierdziliamerykańscybadaczeEdwardSapiriBeniaminWhorf-świat
myślowyczłowiekajestściślepowiązanyzestrukturąjegojęzyka.Zjednejstrony
język,wktórymwzrastamy,kształtujeodnajmłodszychlatnaszsystempostrzegania
(determinizmjęzykowy),zdrugiej-językijakosystemywytworzoneprzezróżniące
sięodsiebiespołecznościmówiącedokumentujątakżeróżnesposobypostrzegania
ikategoryzowaniaświata(relatywizmjęzykowy)(por.Bartmiński2006:76-80).
15
2Wlatach80.XXw.MichaelleCanaleiMerrillSwainwskazalinaczterygłównekomponenty
kompetencjikomunikacyjnejjakozdolnościkonkretnegoużyciajęzyka:
1.kompetencjęgramatyczną:umiejętnośćposługiwaniasięstrukturamiwyrazowymiiregułami
gramatycznymi,
2.kompetencjęsocjolingwistyczną:umiejętnośćtworzeniawypowiedziodpowiedniodoróżnych
kontekstówspołecznych,
3.kompetencjędyskursu:umiejętnościtworzeniaspójnegotekstu(wypowiedzi)zgodnie
zregułamidyskursu,
4.kompetencjęstrategiczną:właściwestosowaniestrategiikomunikacyjnych(zob.Canale,Swain
1980;Canale1983).
