Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8-Inneobrazy
nacopatrzy.Oko,taDnajdoskonalszazwszystkichrzeczystworzonych
przezBoga”(tencytatzLeonardadaVincibędzietuparokrotniepo-
wracał),jestnaszym,namdanyminampoddanymcielesnymorganem,
anieoddzielnymoptycznymaparatem,choćbywałojakotakietrakto-
wane.
Bardzotrudnobyłobynapisaćsystematycznąhistoriępatrzenia,anawet
tylkojeden(choćmożenajbardziejpouczającyifascynujący)jejrozdział,
tyczącypatrzeniawsztuceinasztukę.ByłabytoDwielkanarracjaobar-
dzoszlachetnymrodowodzie”14.DHistorycznośćwidzenia”,Dhistorycz-
nośćoka”–główniewodniesieniudosztuki–jestobecnieprzedmiotem
żywychdebat15.Nanajszerszymplaniedyskusjata,jakwielepodobnych,
dotyczyDnaturalnej”bądźteżDkulturowej”istotypostrzeganiawzro-
kowego,jakrównieżjegouzależnionegooddanejkulturybądźteż
uniwersalnegocharakteru16.Dyskusjękomplikujepodnoszonyzestro-
nypsychologiifakt,żewzrokwswoimdziałaniujestsprzężonyzinny-
mizmysłami,aczkolwiekwpewnychkulturachmożebyćsztucznie
wydzielony17.Stądpogląd,iżpewnekulturyczyepokisąokulocen-
tryczne,albozdominowaneprzezzmysłwzroku.Wzrokbyłzmysłem,
którywswejpełniizłożonościwykształciłsięnajpóźniej(coswego
czasusprawiałokłopotzwolennikomteoriiewolucji),aleteż–oczym
wartopamiętać–jakżadeninnyzezmysłówdoczekałsiępotężnego
wsparciazestronytechnikiniezmiernieudoskonalającejipomnażającej
jegomożliwości.
Naplaniebliższymsamejsztucedyskusjadotyczywrównejmierze
wzrokutwórcy,jakiwzrokuodbiorcy.Tutakżeścierająsiępoglądy
zwolennikówtezyohistorycznejzmiennościwidzeniaijejprzeciwników,
przekonujących–jakfilozofsztukiArthurDanto–iżtonieoko,lecz
my,patrzący,jesteśmyhistoryczni18.Teza,żeokojesttakhistoryczne
jakludzkawiedza–toznaczyżewwizualnejpercepcjizachodzązmia-
nyodbijającezmianyhistoryczneiżehistoriawidzeniajestcałkowicie
analogicznadozmianwprodukcjiartystycznej–zdaniemArthura
Dantaprzypisujeznaczniewiększąelastycznośćnaszemusystemowi
