Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22-Inneobrazy
wościoczu”izmysłowejświatłościkuDŚwiatłości,którąTobiaszwidział,
mająccielesneoczyniewidome”15.PoglądLomazza–pozbawionego
wzrokumalarza–możewydawaćsięszczególnieprzejmujący,alenie
byłwswoimczasieoryginalny.Wepocerenesansuutrzymywałasię
legenda,opartanazdaniuzTimajosaPlatona,jakobyniektórzystaro-
żytnifilozofowiedobrowolniepozbawialisięwzroku16,codlaLeonarda
byłoczynemobłąkanym:DAjeśliówfilozofwydarłsobieoczy–pisał
wTraktacieomalarstwie-abyusunąćprzeszkodędlaswychdociekań,
tozważ,żeczyntakibyłgodnyjegomózguiowychdociekań,gdyż
wszystkotorazembyłoszaleństwem.Czyżniemógłonzamknąćoczu,
gdypopadłwtakiszał,itrzymaćichzamkniętych,dopókiszałnie
minie?”17.
FragmentTraktatuomalarstwieLomazza,mówiącyodobrowolnej
ślepocie,stałsiędlaMichałaPawłaMarkowskiegopunktemwyjściado
rozważańorelacjiwidzeniajakodoświadczeniazmysłowegoitego,co
ogarniaDwzrokpozazmysłowy”.Następniewiedziegododalekoidą-
cychwnioskówdotyczącychrozdwojeniakulturyeuropejskiej,która
Doczyciała”zwróciłakuidolom,aDoczyduszy”–kuikonom,jakteż
nowożytnejteoriimalarstwajakopróbującejgodzićnaśladowanieze-
wnętrznejstronyrzeczyzodtwarzaniemichstronywewnętrznej18.
WychodzącodtejsamejkonfrontacjitekstówLeonardaiLomazza,chcę
pójśćinnymtropem,pytaćmianowicie,ojakimokuiojakimwidzeniu
możebyćmowa.Dychotomiaoculiscorporisioculismentiswyznacza
bowiemtylkobieguny,międzyktórymimieszcząsięróżneDoczy”iroz-
liczneDsposobywidzenia”19.
WKonkordancjibiblijnejhasłoDoczy”zajmujebezmałapięćstron20.
Wtejmnogościprzywołańobjawiasięcałazwiązanazokiemizwidze-
niemwieloznaczność–taksamegorozumieniasłów,jakmoralnych
ocenwzroku.Mającwpamięcitęwieloznaczność,trzebazacząćod
pytania:jakieDoko”byłoprzedmiotementuzjazmurenesansowychteo-
retyków,znającychiEuklidesa,iPlatona,iAlhazena,iświętegoAugu-
styna?PowołującsięnaklasycznestudiumErwinaPanofsky’egooper-
