Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
1oCZYMJESTPRAWO?
zostawićwdowieMrozsądny”terminnazapłacenieczynszuoWtychokoliczno-
ściach,zgodniezakademickąwersjączystofaktycznegopunktuwidzeniana
prawo,żadensposóborzekanianiemożebyćuznanyzastosowanie,anieprze-
kształcanieprawaoWzwiązkuztymsędzianiemainnegowyjścia,jaktylko
wykorzystaćprzysługującąmuwładzędostworzenianowegoprawa,zapełnia-
jąclukiwynikającezmilczeniaprawaalboczyniącjebardziejprecyzyjnym
tam,gdzieniejestjasneo
Nic,cozostałowyżejpowiedziane,nieprzesądzaoprawdziwościtwierdze-
nia,wynikającegozczystofaktycznegopunktuwidzenia,żeprawojestzawsze
faktemhistorycznymiżenigdyniejestzależneodmoralnościoWpowyższych
rozważaniachdodajesięjedynie,żewyszkoleniprawnicymogą,wpewnych
sytuacjach,poczynićodkrycie,żeprawabrakujeoChoćkażdepytanieoistotę
prawaznajdujeswojąprostąodpowiedźhistoryczną,możetoniekiedybyćod-
powiedźnegatywnaoWtakiejsytuacjizagadnieniewiernościjestzastępowane
innymzagadnieniem,równieodległymodzagadnieniaprawnego;możnaje
nazwaćzagadnieniemmetodpoprawyoCosędziowiepowinnizrobićwsytua-
cji,gdybrakujeprawa?Tonowezagadnieniepolitycznepozostawiamiejsce
dlarozbieżnościopinii,podobnychdotych,którenapotkaliśmy,rozważając
zagadnieniewiernościoWprzypadkusędziów,którzyniemająinnegowyjścia,
jaktylkostworzyćnoweprawo,realizacjategozadaniamożeujawnićrozmaite
ambicjeoCzylukipowinnosięzapełniaćwsposóbostrożny,zachowującjak
najwięcejzduchaprawapozostającegowotoczeniunowejregulacji?Czymoże
należytoczynićodważnie,starającsiętakukształtowaćnoweprawo,bybyło
jaknajmądrzejszeijaknajbardziejsprawiedliwe?Każdaztychrozbieżnych
postawmaswoichzwolennikówiwsalachseminaryjnychszkółprawa,iwpo-
obiednichdebatachworganizacjachzawodowychoOtosztandary,podjakimi
zaangażowanestronyprowadząswojeprawniczekrucjatyo
Niektórzyakademiccyprawnicywysnuwają,napodstawiewyrafinowanej
wersjiczystofaktycznegopunktuwidzenia,szczególnieradykalnewnioski
6
o
Twierdząoni,żeprzeszłedecyzjeinstytucjonalnenietylkoczasami,alepra-
wiezawsze,sąniejasne,dwuznacznelubniepełneiżeczęstosąniespójnelub
nawetwewnętrzniesprzeczneoStojąnastanowisku,że,taknaprawdę,nieist-
niejenictakiegojakpraworegulującejakąśkwestiębądździedzinę,żetotyl-
koretoryka,którąsędziowieposługująsię,byukryćrzeczywiste:ideologiczne
bądźklasoweprzesłankiswoichorzeczeńoHistoriarozwojupoglądów,którą
właśnieopisałem-odufnościlaikawewszechobecnośćprawadodrwiącego
stwierdzeniacynika,żeniemagonigdzie-jestnaturalnaiwynikazprzyjęcia
6
MamnamyśliszkołęMrealistów”,omówionądalejwtymrozdziale,npoJoFranka(LawandModern
Mind[NewYork1949]),iruchMkrytycznychstudiówprawniczych”,omówionywrozdziale7(poroMStanford
LawReview”1984,nr38,so1-674,sympozjumdotyczącekrytycznegouprawianianaukprawnych)o
