Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
I.Wprowadzenieteoretyczne
postępowaniajednostkiwjejdoświadczaniurzeczywistości.
Wkoncepcjachtychwartościrozumianesąwszerokiej,holis-
tycznejwizjiczłowieka:roląwartościwjegożyciujestkształ-
towaniefilozofiiżyciaiwspomaganiegowprocesienstawania
się”.Wartościwynikająznaturyczłowiekaiprzejawiająsię
wpostaciindywidualnychpredyspozycjiimożliwości,natura
ludzkajestwięcźródłemprocesówwartościowania.Teoretycyci
podkreślająznaczeniepolafenomenologicznegodlazachowań
ludzkich,czylitego,czegojednostkadoświadczaijakodbiera
świat.
Wradykalnymbehawioryzmie(Skinner,1978;za:Oleś,1989)
unikasięmówieniaowartościachwprost,zaśwartościowanie
sprowadzasiędowzmocnień,jesttowięcstanowiskoemotywisty-
czne.Jeżelirzeczyprowadządowzmocnieńpozytywnych,tosą
dobre,jeżelinatomiastdonegatywnych–tosązłe.JakzauważaP.
Oleś(op.cit.,s.28),zredukowaniewartościdowzmocnieńoraz
kreowaniemodeluczłowiekajakoistotysterowanejzzewnątrz
przezbodźceodbierazasadniczysenspojęciuwartości,które
tradycyjniełączysięzwolnościąwyboru,autonomiąicelowym
zachowaniempreferencyjnym.Pomimotejnantyhumanistycznej”
innieludzkiej”wizjiroliwartości,niesposóbniezauważyć,żeich
behawiorystycznerozumieniedotyczysterowaniazachowaniem,
awięcmotywacjiczłowieka.Wneobehawioryzmietolmanowskim
(Tolman,1949/1995)niemówisięowartościach,aleuwzględnia
sięrolęwewnętrznychzmiennychpośredniczącychwsterowaniu
zachowaniemizakładaistnieniezjawiskpsychicznychtakichjak
procesypoznawcze,wyobrażenia,oczekiwaniaiodczucia,doty-
czącecelówzachowańiśrodkówdonichprowadzących.
Zkoleiwteoriachpsychoanalitycznychmotywacyjnarola
wartościdotyczyspełnianiaprzezniefunkcjimoralnegowy-
znacznikapostępowania–standardówzawartychwsuperego.
Dzieckonieświadomieprzejmujewartościipostawyodrodziców
izachowujesięzgodniezichoczekiwaniami.Wartościmogą
dotyczyćrównieżidealnegoego,złożonegozzinternalizowanych
