Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp:Oproblemachzhumanistyką
11
5.krytycznegoosądzaniaprzywódcówpolitycznych,podpartegojednak
przemyślanąirealistycznąocenądostępnychimmożliwości;
6.myśleniaodobrupaństwajakocałości,aniejedynieprzezpryzmatwłasnej
grupy;
7.spojrzenianawłasnepaństwojakonaelementskomplikowanegoporządku
światowego(Nussbaum2016,s.42-43)3.
Nussbaummaracjęmówiącostrożnie,żetym,coodróżniaedukacjęwUSA
odedukacjiwinnychpaństwach,jestdominacjamodelu,którywywodzisięze
sztukwyzwolonych.Niejestbowiemtak,bytenmodelbyłnieobecnywszędzie
indziej4.SamaNussbaumodwołujesięwksiążcemiędzyinnymidometodyMa-
riiMontessori,któraakcentujekoniecznośćstworzeniadzieckumożliwościin-
dywidualnegorozwoju.Praktyczno-krytycznerozumieniehumanistykiodnaleźć
możnatakżewwieludzisiejszychkoncepcjacheuropejskich,choćbyuMichela
Serres’a,którywyłożyłswojąwizjęedukacjiwksiążceLeTiers-Instruit.Pokazał
wniejdwierzeczy.Popierwsze,żeczłowieknigdynieprzestajebyćuczniem.
Chodzimuprzytymraczejnieofilozoficznąrefleksjęnadmodnymhasłemvusta-
wicznegokształcenia”
,leczozwrócenieuwaginato,żewielokulturowośćwspół-
czesnegoświata,doktórejzaliczaonrównieżpodziałnaukinavkulturęhumani-
styczną”ivkulturęprzyrodoznawczą”
,nieustanniestwarzanowościwymagające
uwagiiokreśleniasięwzględemnich.Przekształcatorelacjeuczącegoinaucza-
nego,któreniemogąjużpolegaćnaautorytatywnymprzekazywaniuzestandary-
zowanejwiedzy,alenakształtowaniuwuczniuirozwijaniuwsobiezdolnoścido
3Jakoprzykładkoncepcjinauczania,którerealizujątepostulaty,wskazaćmożna
metodęMathewLippmana(Nussbaum2016,s.92-93)czywarsztatyzdociekańfi-
lozoficznychstworzoneprzezAldonęPobojewską(Pobojewska2012).Sampisałem
tak:vJeślipaństwodemokratycznemabyćfaktycznymdobremwspólnymwszystkich
obywateli,musząistniećmechanizmy,którewłączająichwproceskształtowaniasfe-
rypublicznej.BliskiesąmitupoglądyJürgenaHabermasa,któryłączydemokratycz-
nepaństwoprawazprocedurądemokratycznejdeliberacji.Wjejtrakciepowinnybyć
reprezentowaneróżnorodnestanowiska,adyskutującymająobowiązekwzajemnego
słuchaniasię,dążeniadozrozumieniaswoichstanowiskiużywaniadobrychargumen-
tów.Jednązcechdobregoargumentujestto,żewyrażonyjestonwjęzykuzrozumiałym
dlawszystkich(intersubiektywnym).Niewykluczatozatempoglądów,którewywodzą
sięzokreślonychreligiiczyfilozofii,oileudajesięjeprzełożyćnajęzykzrozumiałydla
wszystkich.Idee,któretakiemuprzekładowiniepodlegają,niebiorąudziałuwdelibera-
cji.Byproceduradeliberacjimogładziałać,gdzieśtrzebasięjejnauczyć.Moimzdaniem,
takąrolęmogąspełniaćzajęciazetykiifilozofii,prowadzonemetodamiwarsztatowymi”
(Bogusławski2015).
4Wartonadmienić,żetakżeKmitasądził,iżoswoistościhumanistykidecydujejej
funkcjonowanievwtrybieedukacyjno-światopoglądowym”
.Kwestiętęrozważałjednak
wkontekściepytaniaomodelmetodologicznynaukhumanistycznych(Kmita1992).
