Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
dYSKURSROZSZERZOnYWTRYbiEKOnTRFAKTYCZnYM...
17
nościzostawi”,towedługSzekspirazadanieteatruisztukiaktorskiej19,
leczczyformułataniemogłabybyć(możeniecozbytfiguratywnym)wy-
rażeniemkoncepcjihistoriografiiwmodeluempirycznym?
Comadotegohistoriaalternatywna?Zapewneto,żezwrotestetyczny
przyczyniasiędorewaloryzacjiwyobraźniwprzestrzeninaukakademic-
kich.flAlenawetgdybyśmysięwypuścilinaszerokiewodyfantazjowa-
nia,toczydoszlibyśmydotego,cobysięrzeczywiściemogłowydarzyć?
[ś]Historykiem,któryniebadarzeczywistychwydarzeń,leczwymy-
ślaichmożliwyprzebieg,zazwyczajmiotajągwałtownepragnieniailęki.
PrzyjmujeonrolęMistrzaDratewkiwniebie,takjaktoprzedstawiająbra-
ciaGrimmwswoichBaśniach”20.Wcześniej(iniecooględniej)zarzutten
pośredniosformułowałIzydorzSewilli,określająchistorięwrelacjido
rzeczywistości,toznaczyfaktów(zjawiskiczynówzaistniałychidoko-
nanych),wodróżnieniuodbaśni,któredotyczątego,conawetniemoże
byćrzeczywiste21.Ztymżeargumenttenmożnaodeprzećnaprzódspro-
stowaniem,iżtrybkontrfaktycznywbadaniachhistorycznychtoniesą
historicalfantasy,leczmożliwości,jakiemogłyzajść,hipotetyczneprze-
biegizdarzeń,któresłużą,mówiącwskrócie,pełniejszemuwyjaśnieniu
faktów(resp.przyczyntego,dlaczegopewnemożliwościzostałyurze-
czywistnione).Aleflhistoriaeventualisłatwozagubisięwnieskończono-
ści.SkorotylkoprzekroczymyprógoddzielającyrzeczywistośćodKró-
lestwaMożliwego,zatrzymamysiędopierowtedy,gdywyczerpiesię
naszafantazja.Bowiemnietylkodlakażdegorealnego,aleidlakażde-
gopomyślanegozdarzeniaistniejewielośćwariantów,iwtensposóbpo-
tencjalnemożliwościmnożąsiębezkońca.Wkońcubylibyśmyzmuszeni
rozważaćsetkiitysiącetakichwydarzeń,któreniezaszływrzeczywistej
historii.Historiarzeczywistakurczysięprzytymimaleje,przedstawiasię
jakoproduktubocznyniezrealizowanychszans.To,cozaistniałe,stajesię
nędznymnastępstwemniezaistniałego”220
Niezapominajmy,żetenargumentmaznaczeniewobrębiejednej
zdoktrynontologicznychiepistemologicznych,którąnazywasięreali-
zmem(wjegoróżnychodmianach,przyzałożeniu,iżistniejeijestpozna-
19W.Shakespeare,Hamlet,[w:]Dwanaściedramatów,t.2,przeł.J.Iwaszkiewicz,War-
szawa1999,s.507.
20Demandt,Historianiebyła...,s.13.
21Namhistoriaesuntresveraequaefactasunt;argumentasuntquaeetsifactanonsunt,feri
tamenpossunt;fabulaeverosuntquaenecfactaesuntnecferipossunt,quiacontranaturamsunt.
I.Hispalensis,EtymologiarumsiveOriginumlibrixx,Lib.XLIV,5.Dostępza:Lind-
say,W.M.(WallaceMartin),1858–1937,htps://archive.org/details/isidori01isiduoft(do-
stęp:18.03.2016).
22Demandt,Historianiebyła...,s.13.
