Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
46
Historia
dlaokreślonejwspólnoty(społecznościlokalnej,narodu,ludzkości),topowstaje
okolicznośćsprzyjającauznaniutejosobyzabohaterahistorycznego.Tomoment
wyniesieniapostacihistorycznejdonowejfunkcjiocharakterzesymbolicznym
inowegowymiarukulturowego.Wymiarsymbolicznypostacikształtowanyjest
wówczasjużnietylkoprzezhistorię,leczwespółzniąrównieżprzezliteraturę
isztukipiękne,awspółcześnierównieżprzezlicznemedia.Przestrzeńkultury
symbolicznejuruchamiamechanizmupamiętnianiapostacihistorycznych,co
prowadzidoutrwaleniaistotnychcechpostaciiukształtowaniasięokreślonego
wizerunkubohaterskiego.Zanimpostacizprzeszłościtrafiądoprzekazuliterac-
kiegoistanąsięlegendą,najpierwswoimiczynamiipostawąświadcząwobec
własnejspołeczności.Bohateremzostajesięjedyniedlatego,żeczłonkowiedanej
grupydecydująouznaniuczynówzagodnemianabohaterstwa,aosobęzaboha-
tera.Wybitnepostacihistorycznefunkcjonująwpamięciswoichczasówipoko-
leń,spajającsilnąwięziąspołeczność,zktórejsięwywodzą.Pamięćobohaterach
jestnatylecennadlakażdejspołeczności,żepodejmujesięwysiłekprzekazania
jejkolejnympokoleniom.Transferpamięcijestmożliwydziękiistnieniuświado-
megoodniesieniawspólnotydoprzeszłości;gdygozabraknie-pamięćwygasa.
Trwałaobecnośćbohaterawpamięcispołecznejzależynietylkoodwagijego
czynówisiły,zjakąinspirująonewspółczesnepokolenia,aleprzedewszystkim
oduruchomieniaprzeztęspołecznośćprocesupamiętania.Natympolegaspo-
łeczneuwarunkowaniepamięci,bezktóregopamięćobohaterachniemogłaby
sięnarodzićitrwać.Pamięćspołeczna,któraodpowiadam.in.zakultbohate-
rówhistorycznych,funkcjonujewdwóchrejestrach:popierwsze,jakopamięć
aktywnawewspomnieniachiwdoświadczeniachkilkużyjącychwjednymczasie
pokoleń(tzw.pamięćkomunikatywnalubkomunikacyjna),orazpodrugie,jako
ukształtowanyprzezdanąspołecznośćsposóbmyśleniaoprzeszłości(tzw.pamięć
kulturowa).Pamięćkulturowaróżnisięodhistoriitym,żekształtująjąwrów-
nymstopniulegendyimity,którychnieodrzuca.Fazęprzejściowąmiędzytymi
rejestramistanowiczasświadomegoutrwalaniaiprzekazywaniadoświadczeń
orazbudowaniapoczuciaprzynależnościzbiorowejitożsamościdanejgrupyna
podstawiewspólnegodoświadczeniaiprzeżytychwydarzeńhistorycznych.
Oilepamięćtrwającadwalubtrzypokoleniawystarcza,bybohaterzacząłist-
niećwświadomościspołecznej,otyleznalezieniesięnatrwałewpanteonieboha-
terównarodowychzależyodpamięcidługotrwałej,czylikulturowej.Cechąpamięci
kulturowejjestkumulowanieróżnychprzekazównatematbohatera,pochodzących
zobszaruhistorii,literaturyisztuki.Wnichprzechowujesięobrazbohatera,który
umożliwiaprzywołaniegowważnychdlawspólnotymomentachhistorycznych.
Pamięćkulturowautrwalawizerunekbohaterawświadomościhistorycznejko-
lejnychpokoleń,ajednocześniedodajenoweelementysłużąceinterpretacjijego
istotnejspołecznieiaktualizowanejhistorycznieroli.Historyczneipolityczne
uwarunkowaniadanegoczasutworząrodzajzapotrzebowanianaokreślonytyp
