Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
katurymonarszej,jakteżzwiększeniasięudziałuinstytucjiiorganów
państwdzielnicowychwstanowieniuistosowaniuprawa.Prowadziłoto
dopowstaniaoczywistegopartykularyzmudzielnicowego.Wwiększości
odrębnościtezostałyzniesionepo1569r.
Partykularyzmprawnyprzejawiałsiętakżewokresowymczywtór-
nymrozciąganiustosowaniaprawapolskiegonaterytoria,którewprze-
szłościcharakteryzowałysięodrębnąprzynależnościąpaństwową,
względniepowróciłydoPolski.Partykularyzmjakocechapowszechnego
porządkupaństwaorazpodstawajegopraktyki,zachowałsiędokońca
istnieniaRzeczypospolitej,cobyłotypowedlawiększościpaństweuro-
pejskich.
Dopartykularnegosystemuprawnegomożnazaliczyćrównieżporzą-
dekprawakanonicznego,któregooddziaływanienainnedziedzinypra-
wabyłoznaczne.
Szczególnącechąpolskiegoporządkuprawnegobyłotakżeistnienie
oboksystemówprawstanowychodrębnychprawnarodówzamieszkują-
prawanarodów
cychpaństwopolskie.Zostałyonedopuszczonedostosowanianapod-
zamieszkującychPolskę
stawieprzywilejówkrólewskich.Obokprawapowszechnegopolskiego,
prawstanowychorazprawakanonicznego,własneporządkiprawnepo-
siadaliŻydzi,OrmianieiTatarzy.Stanowiłyoneczęścizróżnicowanego
porządkuprawnegoobowiązującegowpaństwiepolskim.
CechąprawadawnejPolski,któratakżewymagaomówienia,byłowy-
odrębnienieprawasądowegoipolitycznego.Podziałtenwynikałzewo-
lucjipolitycznejstanuszlacheckiego,jakanastąpiławXVIw.Pośród
prawosądowe
swoichpostulatówpolitycznychszlachtawskazywałanakoniecznośćre-
ipolityczne
gulacjiprawa,wsensiepowszechnym,zarównomaterialnego,jakipro-
cesowego.
Pojęcieprawasądowegobyłouznawaneprzezszlachtęzawłasne
prawostanowe,jednoliteorazcodogłównychzasadspisane,awięcma-
jącecharakterprawapozytywnego.Odnosiłosięonodoobrotuprywat-
negowpaństwie.Stanowiłojednązistotniejszychpodstawzabezpiecza-
jącychprawaszlachty,gwarantującychjejtakżeodrębność.
Pozaregulacjąprawapojmowanegojakosądowepozostaływszystkie
sferyprawapozasądowego,zwanegopolitycznym.Prawopolityczneby-
łowrozumieniuówczesnejdoktrynyprawemwładzypaństwowej,two-
rzonymprzezorganyprawodawczepaństwa,którewswojejtreścidoty-
czyłyustrojupaństwa,funkcjonowaniaposzczególnychjegoorganów,
prawstanowychpolitycznychszlachtyorazpozostałychstanów.
Podziałnaprawopolityczne,awłaściwiepubliczneisądowe,czyli
wznacznymstopniuprywatne,jakopodziałnadwarodzajeprawapozo-
stałnagrunciestanowegoprawaszlacheckiegowzakresiedoktrynypo-
działempodstawowymdokońcaistnieniadawnejRzeczypospolitej.
PodkreślenietegoaspektudziejówprawawPolscemaistotnezna-
czeniezewzględunafunkcjonowanieczęstopojęciaprawasądowegoja-
17