Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.3.PrawopaństwoweRzeczypospolitej
(odXVIw.do1795)
wzrostznaczenia
WXVIw.zasadniczymzrębemtworzonegoprawabyłojużprawostano-
prawastanowionego
wione.Procesjegotworzeniabyłzwiązanyzprawodawcządziałalnością
instytucjistanowychoraznadalmonarchy,którypozostałosobnympod-
organystanowiące
miotemtworzącymprawo.
prawo
Naszczeblucentralnymnajważniejszympodmiotemtworzącympra-
wobyłsejm,któregoczęściąpodczasobradstawałsiękról,zachowują-
cywtensposóbudziałwprawodawstwie.Wograniczonymzakresiedo
XVw.prawostanowiłytakżelokalnereprezentacjestanowe.Zaczęłyone
ponowniebraćudziałwtworzeniulokalnegoprawanaprzełomieXVII
iXVIIIw.,dokonująctegonazasadzieuzurpacjiwokresiedezintegracji
suwerennościRzeczypospolitej.
Wpraktyceprawnejzaznaczyłsięnowypodziałźródełprawaiźródeł
zachowaniesięprawa
poznaniaprawa.Prawozwyczajowepozostałonadalzasadniczyminstru-
zwyczajowegowpolskim
mentemregulacjistosunkówprywatnoprawnych.Wrzeczywistościjednak
prawieprywatnym
prawozwyczajoweznalazłosiępozaówczesnąsystematykąprawapol-
skiego.Odrębneprzepisyprawneobjęłypostępowaniesądowe.
Podobniejakwokresiewcześniejszym,prawoobowiązującewRze-
zróżnicowanie
czypospolitejbyłozróżnicowane.Wynikałotozokresujegopowstania,
prawawPolsce
pochodzenia,atakżecharakteruoraztreści.
ZróżnicowanieprawawdawnejPolscenastępowałoprzedewszyst-
kimpodwzględemsystemowym,aletakżeterytorialnym.Oznaczałoto
zróżnicowanie
funkcjonowanieobokprawapolskiego,którezachowałosięjakoprawo
systemoweprawa
ziemskie,takżeodrębnychsystemówprawakościelnego,niemieckiego,
wRzeczypospolitej
wiejskiego,żydowskiegoczyteżormiańskiego.
Zkoleiwzakresieprawaziemskiegoobokprawakoronnego,wyda-
wanegoprzezorganycentralneipartykularneRzeczypospolitej,wystę-
prawopartykularne
powałoprawoposzczególnychterytoriów.DotyczyłotoMazowsza,Li-
wRzeczypospolitej
twyiPrusKrólewskich.
CechąznamiennąRzeczypospolitejszlacheckiejbyłopojawieniesięca-
łegonurtukodyfikacyjnego,któregocelembyłouporządkowaniezarówno
prawakoronnegostanowionego,jakiprawasądowego.Działaniawzakre-
siekodyfikacjipodejmowaneczęstoprzezosobyprywatneniekończyłysię
jednakprzyjęciemichjakoprojektówprawa.Tymsamympróbykodyfika-
nurtkodyfikacyjny
cyjneniezakończyłysięutworzeniemobowiązującegoprawa.
2.3.1.Prawostanowioneorganówcentralnych.Sejm
powstanieSejmu
WXVw.sejmpodjąłdziałalnośćprawodawcząjakoreprezentacjastano-
wXVw.
wa,którąkrólowiezwoływaliwciągutegostuleciaokresowowpostaci
58