Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.Zasadyustrojowe
53
Upowszechniałsięteżetosrycerski,czylizbiórniepisanychzasadetycznych
opartychnaideałachnieskazitelnegohonoruidobrejsławyl
WodrodzonymKrólestwiePolskimustrójstanowypogłębiałsięiumacniał,
wszczególnościzarządówKazimierzaWielkiego(1333-1370)lRycerstwo,
zwaneszlachtą,zajęłopozycjęuprzywilejowanąidominującąlNajważ-
niejszymprzywilejemrycerzabyłoprawodonoszeniabroniorazdowłas-
nościziemskiej,zktórąwiązałosięprawodozwierzchnictwanadludnością
poddanąlStanrycerskiulegałzamknięciuprzezustalenieregułprawnych
określających,komuprzysługująprawarycerskielWmyślStatutówKazi-
mierzaWielkiego,ustalającychzasadydowodzeniaprawszlacheckich,ryce-
rzembyłten,kogoprzodkowiebylitakżerycerzamilWXIVwiekuutrzy-
mywałsiępodziałnarycerstwowyższe,zwaneszlachtą,oraznarycerstwo
służebneiubogielGrupata,nazywanawłodykamilubpanoszami,występo-
waławMałopolscelWobrębierycerstwaupowszechniłysiętzwlrodyheral-
dyczne,grupującerodzinylegitymującesiętymsamymherbemrycerskiml
DostanurycerskiegonależałytakżerodzinyrycerzylIchstosunkiosobiste
imajątkowebyłyregulowaneprawempolskim(iusPolonicum)l
WśredniowiecznejPolscerycerstwostanowiłoteżklasępolitycznąlZasad-
niczotylkoztejwarstwyspołecznejwywodzilisięurzędnicykrólewscyl
Męskichczłonkówtegostanupowoływanodosłużbywojskowejwpospo-
litymruszeniulJakowłaścicieledóbrziemskich,wskładktórychwchodziło
częstokilka,anawetkilkanaścieiwięcejwsi,atakżemiast,zamożniejsi
przedstawicielerycerstwasprawowaliwobecludnościpoddanejfunkcjelo-
kalnejwładzy,odpowiedzialnejzabezpieczeństwoiporządekpublicznyl
StanduchownylWXIIIwiekudochodzidowykształceniasięstanuduchow-
nego,wskładktóregowchodziłoduchowieństwokatolickielStantenpo-
wstałwnastępstwiechrystianizacjiPolskiirozwojuorganizacjikościelnejl
ostateczniestanduchownywyodrębniłsiędziękirecepcjinagruntpolski
prawakanonicznego,któreobowiązywałowPolscejakoprawostanowe
iwyznaniowelPodstawęformalnądopowstaniastanuduchownegostano-
wiłyprzywileje,jakienadawaliduchowieństwu,najczęściejposzczególnym
kościołompartykularnym,polscyksiążętalNajważniejszyprzywilejzostał
wydanywBorzykowej(Borzykowie)w1210rlipotwierdzonywWolborzu
w1215rlDuchowieństwouzyskałowówczasprawodopodleganiawłasnym
sądomkościelnymiprawukanonicznemulUprawnienietonazywanoprzy-
wilejemsądowym(privilegiumfori)l
Duchowieństwobyłowewnętrzniezróżnicowanezewzględunaistniejącą
wjegołoniehierarchięgodnościistanowiskkościelnychlPrzodującąpo-
zycjęzajmowalibiskupi,wszczególnościstojącynaczelediecezjiordyna-
riuszelNależelionidoelityspołecznej,zarównokościelnej,jakipolitycznejl
standuchowny
przywilej
wBorzykowej
z1210r.
