Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
LITERATURAGRECKA
24
obdarzyłygonatchnieniemitalentempoetyckim.PotymwstępiewyjaśniaHezjod,
jakzpierwotnegoChaosuwyłoniłasięZiemia,NieboiTartar(podziemia),atakżeoży-
wiającywszystkoEros.ZpołączeniaZiemiiNiebanarodziłsięKronos,ponimzaś
bogowie.Rozdzielilionimiędzysiebieskarbyświataiwładzę.Pierwotnychbogów
ZeusstrąciłdopodziemiaisamzapoczątkowałnaOlimpiesprawiedliwerządy;pod-
porządkowałsobieinne–przezsiebieuznane–bóstwaistałsięDojcembogówilu-
dzi”.Wszystkietewierzeniabyływprawdziedobrzeznaneludziomwspółczesnym,ale
zasługaHezjodapolegałanatym,żeułożyłjewpewiensystem.Drugąjegozasługą
byłoprzedstawienieświatabogówwinnymujęciu,niżtomiałomiejscewepocehero-
icznej,kiedybogowiebylitylkodoskonalszymodbiciemświataludzi;niegórowali
nadnimianietyką,animoralnością,wstosunkudoludzizaśniekierowalisięspra-
wiedliwością,alesympatiąiantypatią,własnymiinteresamiiupodobaniami.Ludzie
oddawaliimcześćniezpobożności,leczzobawyprzedichpotęgąlubdlapodkreśle-
niatejpotęgi.UHezjodanatomiastbogowiestająsięjużczynnikiemnadrzędnym,
troskliwymiopiekunamiczłowiekaiustanowionychprzezniegoinstytucji.Ludzie
oddająimcześćniezobawyprzedichpotęgą,alezprzekonania,żebogowieregulują
stosunkimiędzyludŹmi,górująnadnimisiłamietycznymiimoralnymi,kierującsię
sprawiedliwościąnagradzajądobrychikarzązłych.ToodmienneodHomerowegouję-
ciebogówjestwyrazemprzemian,jakiezachodziływwierzeniachreligijnychspołe-
czeństwaepokiHezjoda.Właściwyrodowódbogówkończysięnawierszu964,ponim
następujenowainwokacjadoMuz:poetazwracasiędonichzprośbą,byterazopie-
wałyboginie,którezezwiązkówzludŹmiwydałynaświatpółbogów,czylibohaterów.
OstatniewierszeTeogoniiHezjodazawierajązapowiedŹtzw.Kataloguniewiast(Ehoie)
wyliczającegokobiety–kochankibogówiichpotomstwo.Katalogtenniezachował
sięwrękopisach,resztkijegopoznajemyzfragmentów,któredoszłydonasdrogą
literackąizfragmentówpapirusowych.Katalogniewiastrozrósłsięzbiegiemczasu
dodużychrozmiarów,arystokracigreccybowiemstaralisięwywodzićswojerodyod
bogówidodawalidotegopoematucoraztonowepartie.CzęściąrozszerzonegoKata-
logujestteżzachowanyiprzypisywanyHezjodowipoematTarczaHeraklesa.Opisuje
wnimpoetawalkęHeraklesazKyknosem.Częśćgłównąpoematustanowiopistar-
czyHeraklesa.
DrugiutwórHezjoda,Praceidni,powstałpodwpływemosobistychprzeżyćauto-
ra,amianowiciedługotrwającegoitoczącegosięprzedsądemsporuomajątekzbra-
temPersesem.Wprocesietymsędziowie(Dkrólowie”)przekupieniprzezPersesawy-
daliwyrokkrzywdzącyHezjoda.Poetabyłbymożepogodziłsięztym,gdybyniefakt,
żezapowiadałsięnowyprocesprzedtymisamymisędziami,którzygrozilimunowym
niesprawiedliwymwyrokiem.WówczasHezjodpostanowiłsiębronić,byudaremnić
dążeniabrata,pragnącegowzbogacićsięjegokosztem,anieuczciwąpracą.Praceidni
skierowanesązasadniczoprzeciwPersesowi,któregoimięwystępujekilkakrotnie
wpoemacie.Wramachparenezywskazujenaporządekkierowanegoprzezbogów
świata.Występującprzeciwkobratu,Hezjodatakujerównocześniesędziówarystokra-
tycznychiostrzegaichprzedkonsekwencjamiwynikającymizniesprawiedliwości.
Istniejebowiemwyższasiła,którakarzezaniesprawiedliwośćiwyrządzonekomuś
krzywdy,awynagradzazasprawiedliwośćidobro,dostrzegadobreizłeczynyludzi.
