Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
52
Częśćpierwsza.Starożytność
PierwszeprzymierzezostałozawartemiędzyBogiemiNoem.Dotyczyłoonowszyst-
kichludzistanowiącychpotomstwoNoego.Bógzobowiązywałsięwnimdotego,że
jużnigdyniesprowadzipotopunaZiemię.ZkoleiprzymierzezawartemiędzyBo-
giemaAbrahamemobejmowałoniecałąludzkość,leczNaródWybrany.Przymierze
zostałoodnowionezIzaakiemiJakubem.PrzymierzezMojżeszemdoczekałosię
akceptacjicałegonarodu.NamocyprzymierzaJahweuznanozakrólaNaroduWy-
branego.BógpowierzyłzaśIzraelowiwykonywaniejegowoliiprzykazań.
45
46
Podobniejakwszystkiestarożytnesystemyprawne,takżeprawożydowskie
byłokazuistyczneisurowe.Normyprawneściślesplatałysięzetycznymiire-
ligijnymi,występowałyrównieżregułyocharakterzeabstrakcyjnym.Wodróżnieniu
odinnychsystemówprawożydowskiecharakteryzujeszczególnyzwiązekzzasadami
religijnymi.PodstawowymźródłemprawasąnormyprawneStaregoTestamentu.
Pookresiebiblijnymrozpoczynasięokrestalmudyczny.WtymczasieopróczTory
rozwijasiętradycjaustnatworzącaTalmud.ToratopięćpierwszychksiągStarego
Testamentu(KsięgaRodzaju,KsięgaWyjścia,KsięgaKapłańska,KsięgaLiczbiKsię-
gaPowtórzonegoPrawa).WokresieniewoliuczeniżydowscyutworzyliKanonSta-
regoTestamentu,wktóregoskładwchodząToraorazzbiórpieśni-KsięgaPsalmów,
atakżeksięgiproroków:Jozuego,Sędziów,Samuela,Królów,orazwypowiedzipro-
roków.PozostałączęśćstanowiąPisma.
Innyukładzachowujetzw.KanonAleksandryjski.ObokToryważnymźródłem
prawastałysięhalachy.Byłatointerpretacjastarychpraw,którasamastawałasię
prawem.Natomiasttainterpretacja,któranietworzyłanowychpraw,określanabyła
jakohagada.Natymtlepowstałydwieszkołyprawnicze:pierwszawiązałaprawo
zinterpretacjątekstówbiblijnych,drugazaśniełączyłazniąnauczaniaprawa.Pierw-
szatoMidrasz,drugatoMiszna.Misznadzielisięnasześćrozdziałów(Nasiona,Ter-
min,Kobiety,Szkody,Świętości,Czystość).WIIIiIVw.powstałaGemara.Stworzyli
jąmówcy-amoraici.GemaraiMisznaskładająsięnaTalmud.Istniejądwaróżniące
sięTalmudy:jedenstworzonywPalestynie,drugi-wBabilonii.
Początkowodominowałarodowaformawładzy,któraodpowiadałakoczownicze-
mutrybowiżyciaŻydów.Naczelerodustałnaczelnikpełniącyfunkcjemilitarne
isędziowskie.Ustrójtencechowałademokracjakoczownicza.Niebyłowówczasten-
dencjidotworzeniarozwiniętychstrukturwładzy.NamocyprzymierzakrólemIzra-
elitówpozostawałJahwe.OkressędziówtoczasdotarciadoziemiKanaan.Sędzio-
wiecieszylisięszczególnąpowagą;częstobylinimiksiążęta.Bylitoludzie,którzy
zajmowalisięprawem,powszechnieuważanizaautorytetidziękitemuposiadający
znacznąklientelęiwpływy.Uważano,żesąoniwybraniprzezBoga,abyprzewodzić
wokresachkryzysu.Nieistniaławówczaswładzacentralna.ProrokSamuelnamaścił
pierwszegokróladopierowtedy,gdyJahweuznał,żeludodrzuciłgojakokrólanad
sobą.PierwszymkrólembyłSaul.WokresieniewoliŻydziuznali,żepostanowienia
