Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
kontekstdawnozostałutracony.Nadłuższąchwilę
pochyliłsięjednaknadnimrenesansowyuczonyErazm
zRotterdamu[4],awśladzanimposzedłBerlin.Czy
mógłbyćtoschematdoklasyfikowaniawielkich
pisarzy?Jeślitak,toPlaton,Dante,Dostojewski,
NietzscheiProustbylibyjeżami.Arystoteles,
Shakespeare,Goethe,PuszkiniJoycetozaś
niewątpliwielisy.PodobniejakBerlin,którynieufał
wielkimrzeczom–jakpozytywizmowilogicznemu
–aczułsięswobodnieotoczonymałymi[5].Druga
wojnaświatowaodciągnęłauwagęBerlinaodjego
czworonogów,doktórychpowróciłw1951roku
iwykorzystałprzypisaniuesejuopojmowaniuhistorii
uTołstoja.Tekstukazałsiędwalatapóźniejwpostaci
krótkiejksiążki
Jeżilis
.
Jeże,wyjaśniałBerlin,„sprowadzająwszystko
dojednej,centralnejwizji”,wktórejramach
„wszystko,czymsąicorobiąmaznaczenie”.Dla
odmianylisy„zmierzajądorozlicznychcelów,często
niezwiązanych,nawetsprzecznychzesobą,ajeśli
wogólejakośpokrewnych,totylkojakbydefacto”.
Różnicabyłaprosta,bynajmniejjednakniebłaha:
ofiarowuje„perspektywę,wktórejmożnapostrzegać
iporównywaćzjawiska,stanowipunktwyjścia
dorzetelnejanalizy”.Możeinawetodzwierciedla
„jednąznajwiększychróżnic,jakiedzieląpisarzy
imyślicieli,abyćmożeludziwogóle”.
Światło,którerzuciłBerlin,nierozjaśniłojednakzbyt
wielepozamyśląTołstoja.Tenwielkiczłowiekpragnął
byćjeżem,jaktwierdziłBerlin:
Wojnaipokój
miała
ukazaćprawarządzącehistorią.Tołstojbyłjednakzbyt
uczciwy,byprzymknąćoczynadziwactwacharakterów
orazprzypadkowośćokoliczności,którewymykająsię
takimuogólnieniom.Tymsamymteżmyślenielisa
wniespotykanysposóbprzepełniłojegoarcydzieło,
hipnotyzującczytelników,którzyradośniepomijali
