Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie:WPolscezawszenajbardziejliczyłysięidee
15
marksizmmarksistowskiejanalizie.Rzeczjasna,byłoprawdą,żenapewnymeta-
piepolitycznymtoproletariatmógłodgrywaćrolęzbawcyludzkości,anainnym
jakieśinnegrupypełniłytęsamąfunkcję.Leczjakpouczasammarksizm,tego
typuwnioski,takjakwszystkieinne,sączęściąspołecznejhistorii.Marksizmnie
możewięcdostarczaćautomatycznychodpowiedzinapytanieowolność;mark-
sizmniezastępujemyślipolitycznej,jestmetodąpolitycznegomyślenia.Ztego
teżpowodutoKelles-Krauz,anieRóżaLuksemburg,byłmyślicielempolitycz-
nym.Niepolegał,takjakona,jedynienaretoryceabstrakcjiiwiarywmasy.
WniektórychzeswoichnajciekawszychpracKelles-Krauzkorzystazmark-
sistowskichnarzędzi,bypokazać,żekonsekwencjąkapitalistycznejindustriali-
zacjibędzierozwójnowoczesnychnarodów.Totwierdzenie,októrymLaskow-
skiniewspomina,aktóreLuksemburgpominęła,stałosięczymśwrodzaju
konsensusupośródbadaczytejkwestiijakieśstolatposporzemiędzyLuksem-
burgaKelles-Krauzemzprzełomuwieków.PodczasgdyLuksemburgpodcho-
dziładoktrynerskodozagadnieńnarodowych,Kelles-Krauzbyłuznawanyza
heretyka,gdytwierdził,żesocjaliścipowinnimyślećonarodzieiuznaćjego
istnieniezapolitycznąrzeczywistość.Przepowiedział,słuszniejaksięokazało,
żeukraińskaiżydowskatożsamośćnarodowapowstanienahistorycznychzie-
miachpolskich.
Globalnaanaliza,jakąpreferowałaLuksemburg,samawsobieniebyłażad-
nymrozwiązaniem.Laskowskimarację,żejejreakcjanato,copostrzegałajako
lokalneeuropejskieróżnice,wypływaławcałościzjejpodstawowegoprzeko-
nania,żehistoriamacharakterglobalny.Aglobalizacja,twierdziłKelles-Krauz,
oznaczałarozprzestrzenianiesięwszelkichnowoczesnychpolitycznychstylów
myśleniawróżnychpermutacjach,wtymnarodowej.Lelewelmógłwięcza-
inspirowaćtęwersjęsocjalizmucharakterystycznądlalewicowegosyjonizmu.
Lecztahistorianiemogłasięnatymskończyć.Lewicowysyjonizm,wPolsce
iwIzraelu,byłtakżeformąnacjonalizmu.Kibucniemógłbyćźródłemidei,
nostalgicznejczypostępowej;mógłjedyniezastąpićizainspirowaćinnefor-
myspołeczne.Modernizacja,jakąosadnictwożydowskieprzyniosłonaBliski
Wschód,przyspieszyłaprocesynarodowewcałymregionie.Ztegowłaśniepo-
wodu,żeKelles-Krauzbyłmarksistowskimmyślicielempolitycznym,opowia-
dałsięzastopniowązmianą;skoropolitykaskładasięzwieluczynników,wtym
nieprzewidywalnych,najlepszecomożnazrobić,towyobrazićsobienastępny
etap.Jegopraworetrospekcjiprzewrotowej,októrejLaskowskiwspomina,naj-
pewniejbyłoanaliząmyśliLelewela.Innymisłowy,genealogiapolskiejlewicy,
któraprzyjmujekategoriemarksistowskieirozpoczynasięodLelewela,może
zostaćopowiedzianawtakimsamymstopniupoprzezKelles-Krauza,jakipo-
przezLuksemburg.Niemniejwłaściwahistoriapolskiejlewicypowinnaprzed-
stawićmyślKelles-Krauzawjegowłasnymujęciu,aniejedyniezpolemicznego
punktuwidzeniaRóżyLuksemburg.
PodobniejakDmowski,WielopolskiczySzaniawski,Luksemburgwiązała
swojepolitycznenadziejezImperiumRosyjskim.Takjakzwolennicypolityki
