Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
HalinaGrzmil-Tylutki
Trzebaprzyznać,iżjęzykoznawstwoamerykańskiewwiększymstopniuniż
europejskieuwzględniałoczynnikispołeczne,comiałoswojenaturalneprzy-
czyny.Koniecznośćbraniapoduwagękontekstuspołecznegoprzyanalizie
skonwencjonalizowanychformwypowiedzistałasiędawnofaktem,mimo
współistnienianiezależnychbadańformalnychnadjęzykiem.
Niektórzybadacze,ukierunkowaniinterdyscyplinarnienajęzykoznawstwo
isocjologię,skłonnisąrozróżniaćsocjologięjęzykaisocjolingwistykę(zob.
m.in.BOKSZAŃSKI,PIOTROWSKI,ZIÓŁKOWSKI,1977;GŁOWIŃSKI,1980;HANDKE,
2009).Socjologięjęzykauprawiająsocjolodzy:badającspołeczeństwo,nie
mogąpominąćtakważnegojegoaspektu,jakimjestjęzyk.Socjolingwistamisą
zaśjęzykoznawcy,badającynśrodowiskowezróżnicowaniejęzykanarodowego
orazrelacjejegoodmiandostrukturyspołecznej”(HANDKE,2009:13).
Jakojęzykoznawcęinteresujemnie,oczywiście,punktwidzeniasocjolin-
gwistyczny.ZajegopionieramożnauważaćXIX-wiecznegolingwistęWillia-
maD.Withneya.Przyjmujesiębowiem,iżtoonjakopierwszynpodkreślił
znaczenieczynnikasocjologicznegowlingwistyceiodniósłmowędoinnych
zachowańspołecznych”(JAKOBSON,2009(1984):50).TozjegoinspiracjiFer-
dinanddeSaussureoddzieliłnormęspołecznąlangueodindywidualnejparole.
ZatwórcęsocjolingwistykiuważasięjednakWilliamaLabova.
Trzebaprzyznać,iżpracedeSaussure’aokazałysięprzełomowe,wskazu-
jącnaspołecznycharaktersystemujęzykowego,langue;niezmiennysystem
ichaotyczna,zindywidualizowanaparole,poddanekrytyceprzezstrukturali-
stówzeSzkołyPraskiej,zaowocowałyprzewartościowaniemsaussurowskiej
dychotomiinarzeczdynamicznegoujęciasystemuorazkoncepcjistrukturalne-
gozróżnicowaniajęzykaetnicznego(ogólnonarodowego)wzależnościod
funkcjispołecznych,czylikoncepcjinjęzykówfunkcjonalnych”,uwzględ-
niającejkontekstspołecznejkomunikacji.Wtakiejsytuacjimusiałodojśćdo
spotkanialingwistykiisocjologii,którychwcześniejszeizolowaniemiałozna-
mionaparadoksu.nPerspektywabadaniajęzykajakosystemuznakówjestnatu-
ralnądziedzinązainteresowańsocjologiijęzyka,tylkowniejbowiemkoniecz-
nestajesięuwzględnieniespołecznychprawidłowościrządzącychwymianą
znakówwprocesieinterakcji,działaniaspołecznego”(BOKSZAŃSKI,PIOTROWSKI,
ZIÓŁKOWSKI,1977:41142).
SocjolingwistykazUSAdoEuropytrafiłagłówniezasprawątłumaczeń.
WeFrancji,wlatachsiedemdziesiątychprzetłumaczonopraceLabova.Popula-
ryzacjanowegoprąduzaczęłasiędekadępóźniej,po1981roku(za:MAZIERE,
2005:73).Rolakontekstu,interakcja,czynnikikulturowe,normastałysięważ-
nymielementamiprzełomulingwistycznegolatsiedemdziesiątych,zwanego
analiządyskursu.
Inaczejjednakniżwpoprzedzającejjątradycji,atakżewinnychparadyg-
matachlingwistycznychrozwijającychsięwpozostałychobszarachjęzyko-
wych,wtymwpolskiejstylistycefunkcjonalnej,nzanurzających”działanieję-
