Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁ1
źródeł,anależałobyteżdodać:uprawomocnienia,szukaćnależyjużwsta-
rożytności,akonkretniejużuArystotelesa,którypierwszyopatrzył
pierwszychfilozofówszukającychźródłaipoczątkuUwszystkiego”–ca-
łokształtupostrzeganejrzeczywistości(tapanta),wszechświata–kosmosu
etykietąFizyków
21
(hoifysikoi),anp.ParmenidesazEleiijegouczniów–
etykietąSzukającychJedności(hoihenisantes),ipierwszydokonałswego
rodzajukrytycznejsystematykiówczesnejwiedzy,wprowadzającpodział
nauknateoretyczne,praktyczneiwytwórcze,ustalającprzedmiot,zakres
poszczególnychnaukirelacjemiędzynimi.Arystotelesjednaknietylko
przedstawianamkoncepcjeswychpoprzednikówwjęzykuswoichpojęć
ikategorii,lecztakżedokonujekrytycznychocenfilozofiiprzedarystote-
lesowskiejprzezpryzmatspójnościikoherentnościswegosystemu
22
.
Oficjalnyifunkcjonującydokońcastarożytnościpodziałdyscyplinfi-
lozoficznychnafizykę,logikęietykę,przejętyprzezszkołyhellenistyczne
wprowadziłjużKsenokrateszChalcedonu,trzecischolarchaAkademii
Platońskiej.Należyjednakpodkreślićfakt,iżKsenokratesowytrójpodział
filozofiizostałprzezfilozofawyartykułowanyświadomieprzedewszystkim
dlacelówdydaktycznych,odróżniałonbowiemrównieżwfilozofiijejaspekt
teoretycznyipraktyczny;filozofiawaspekcieteoretycznymmiałazaswój
przedmiotnaukęobycieihierarchiiszczeblibytowości(zasady,idee–
liczbyidealne,przedmiotymatematyki,światpodksiężycowy),podczas,gdy
wswymaspekciepraktycznymzajmowałasięetykąpojmowanajakoeu-
dajmonologia.Ksenokratespodkreślałjednak,iżpodziałtakijestkonieczny
zewzględówdydaktycznychimetodologicznych,niedasiębowiemwba-
daniachrygorystyczniegoprzestrzegaćizamykaćwynikówokreślonych
badańwobszarzejednej,oddzielonejdyscypliny.Itak,np.naukaotran-
21
Zaznaczyćjednaknależy,żejakopierwszyodróżniłfilozofównaturyodinnychjuż
Platon(por.Fedon96b).
22
DoksograficzneświadectwaiocenyArystotelesamogązatembudzićwątpliwości.
Historykówfilozofiiwciążnurtujepytanie:czyArystoteles–doksograf,referującypoglądy
swychpoprzednikówprzekazujejewiernie,napodstawietekstów,czyteżcytujejenp.
zpamięci,czyteżnapodstawieinnychprzekazów.WiernośćprzekazówArystotelesapodały
wwątpliwość,jeśliniepodważyłyjejdefinitywnie,praceHaroldaF.Chernissa:Artistotle’s
criticismofpresocraticphilosophy,Baltimore1944,HopkinsPress,Aristotle’sCriticismofPlato
andtheAcademy,Baltimore1944,HopkinsPress.PonadtobudząwątpliwościArystotelesowe
ocenynp.filozofiipitagorejskiej,czykoncepcjiliczbidealnychwplatońskiejnauceozasadach;
zdrugiejstronyjednakbardzoczęstowrekonstrukcjachustaleńfilozofiiprzedplatońskiej
opieraćsięmusimyzkoniecznościjedynienaświadectwachperypatetyckich,por.JaninaGajda-
Krynicka,Filozofiapitagorejskawnurciefizykiprzedplatońskiej.Pitagorejskakoncepcjazasady–
22
arche,UPrzeglądFilozoficzny–NowaSeria”X,2001,2(38),s.37nn.
