Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
FilozofiaKanta
20
słynnymzawołaniem35.OgólnymzałożeniemLiebmannajestwięcprzeko-
nanieobłędnościfilozofiipokantowskiej.Wjegomniemaniuwszyscywy-
mienienifilozofowiesprzeniewierzylisięfilozofiikrytycznej.Hasłoko-
niecznościpowrotudoKantamożnawięcuznaćzasymptompoczątków
neokantyzmu.Niejesttojednakjedynadatapomocnawustaleniu
początkuneokantyzmu.Więcej,wydajesię,żeniejesttotakżedatanaj-
ważniejsza.Obiegowaopinia,wiążącapoczątekneokantyzmuzksiążką
Liebmanna,znajdujesweusprawiedliwieniejedyniewradykalizmie,zja-
kimautorzwalczafilozofiępokantowską.Fakt,żektośkrzyczynaj-
głośniej,niejestrównoznacznyztym,żema„najwięcejracji”.
Ponadtododaćtrzeba,nacozwracająuwagęinterpretatorzy,aco
umykawiększości,żeformuła„zurückaufKant”niejestpierwotnąfor-
mułąLiebmanna.HaraldSchwaetzerakcentujefakt,żeporazpierwszy
formułataznalazłasięjużwroku1841wLebensblätterErnstaFreiherra
vonFeuchterslebena(180611849)36.Spośródinterpretatorów,którzyza-
mieszczająwswychtekstachodwołaniedoErnstaFreiherravonFeuch-
terslebena,Hans-DieterHäußerjesttym,którypodkreślaznaczeniejego
wkładudofilozofiineokantyzmu.PodrozdziałpoświęconyfilozofiiFeuch-
terslebenazatytułowałHäußerFeuchterslebensBeitragzurErneuerungder
kantischenPhilosophie37.Zaznaczajednak,żepierwszym,którydocenia
znaczenieFeuchterslebenadlapoczątkówneokantyzmu,jestGünter
Ralfs38.PrzyokazjicytujeHäußerodnośnyfragmentztekstuFeuchters-
lebena,brzmiący:„[...]powrócićbowiemdoKantaznaczyodnaleźć
właściwądrogę”39.Alewartopodkreślić,żekoniecznośćpowrotudoKan-
tawidziałrównieżHaym,którywzakończeniuswejksiążkinapisał:„Filo-
zofiaprzyszłościbędzieznowukrytycznaitranscendentalna”40.
Analizującpoczątekneokantyzmu,niemożnajednakzapomniećoar-
tykuleinnegowybitnegohistorykafilozofii,którybyłznanyzwłaszcza
35Zob.O.Liebmann:KantunddieEpigonen...,s.68.Skorojednakpierwszyroz-
działniekończysięsłynnymzawołaniem,toniemożnapisać,że„O.Liebmannkażdyroz-
działswegodziełaKantunddieEpigonen(Stuttgart1865)kończysłowami:»Alsomussauf
Kantzurückgegangenwerden«”.M.Szyszkowska:Neokantyzm...,s.13,przypis1.
36H.Schwaetzer:OttoLiebmannskritischeMetaphysik.In:Textezumfrühen
Neukantianismus.Hrsg.vonH.Schwaetzer.Hildesheim1Zürich1NewYork2001,
s.X,przypis4.
37H.-D.Häußer:TranszendentaleReflexionundErkenntnisgegenstand.Zurtrans-
zendentalphilosophischenErkenntnisbegründungunterbesondererBerücksichtigungobjek-
tivistischerTransformationdesKritizismus.EinBeitragzursystematischenundhistorischen
GenesedesNeukantianismus.Bonn1989,s.24125.
38Zob.G.Ralfs:StufendesBewußtseins.Köln1965,s.133.
39„[...]dennzuKantzurückzukehren,heißtdenrechtenWegwiederfinden”.
H.-D.Häußer:TranszendentaleReflexionundErkenntnisgegenstand...,s.25.
40R.Haym:HegelundseineZeit...,s.468.
