Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ElżbietaCzarny-Drożdżejko
3.OGRANICZENIAWYNIKAJĄCEZPOTRZEBY
RESPEKTOWANIAAUTORSKICHPRAWOSOBISTYCH
Napodstawieart.16pr.aut.twórcyprzysługująwstosunkudodziełaautorskie
prawaosobiste.Niewchodzącgłębiejwrozważanianatematautorskichczyautor-
skiegodobraosobistego19iwynikającychzniegouprawnień,należyjedyniestwierdzić,
żedobroautorskieosobistejestnieograniczonewczasie,niemożnasięgozrzecani
zbyć.Dobrotowięczawszeprzysługujeosobietwórcy,nawetpojegośmierci.Twórca
niemożegoprzenieśćnainneosoby,aconajwyżejmożesięzgodzićnaniewykonywa-
nieswoichkonkretnychautorskichuprawnieńosobistych,wkonkretnychokolicznoś-
ciach,cojednakniemożeprowadzićdoobejściaprawa,czylidofaktycznegozrzeczenia
sięuprawnieńosobistych.
Zasadniczouprawnieniawskazanewart.16pr.aut.wpkt1–5mającharakter
przykładowyiobejmująprawodo:
1)autorstwautworu;
2)oznaczeniautworuswoimnazwiskiemlubpseudonimemalbodoudostępnianiago
anonimowo;
3)nienaruszalnościtreściiformyutworuorazjegorzetelnegowykorzystania;
4)decydowaniaopierwszymudostępnieniuutworupubliczności;
5)nadzorunadsposobemkorzystaniazutworu.
Wodniesieniudowypowiedzipolityków,aszczególniedoichprzemówień,inte-
resującepowiązaniapowstająwsytuacji,gdytwórcąjestinnaosobaniżta,któraje
wygłasza,awięcgdywystępujeproblematykatzw.ghostwritterów.Niewątpliwepojęcie
ghostwritteramożeodnosićsięzarównodoosobypiszącejprzemówieniedlapolityka,
jakisporządzającejbibliografięjegoczyinnejznanejosoby,aletakżedoosóbpiszą-
cychnazamówienierozprawynaukowe.Możnaprzyjąć,żeghostwrittertoosoba,która
zakogośtworzyutwórnacudzyrachunek,nieprzyznającsiędoautorstwa.Jestto
więcdosyćszerokiezjawiskoimożesiętakżewiązaćzpisaniempracdyplomowych
nazlecenie,pisaniemzakogośwypracowańdoszkoły,sporządzaniemautobiografii,
życiorysów,alerównieżprzemówieńpolitycznych.Jednaknależypodkreślić,żetylko
wtymostatnimprzypadkujesttozjawiskotolerowane,wobecniewyłączeniawPolsce
zkategoriiutworówwłaśnieprzemówieńpolitycznych.Podkreśleniajednakwymaga,
żeskorodanamowaspełniaprzesłankiutworu,tozmomentemjejstworzeniapowstają
doniejm.in.określoneautorskieprawaosobiste,awięcuprawnienia,którechronią
emendacjęosobowościautorawdziele.Zwyczajowojedynieprzyjmujesię,żerzeczy-
wistytwórcaniemożeichwykonywać.Stądnależyzgodzićsięzpoglądem,żentrudno
kwestionowaćdopuszczalnośćtakiejpraktyki:jestonatrwała,znana,powszechna
izgodnazakceptowanymiregułamidziałalnościpolitycznej.Przemówieniewygłaszane
19Chciałamjedynienadmienić,żejestemzwolennikiemistnieniajednegoautorskiegodobra
osobistego.Wartościąchronionąjestcząstkaosobowościtwórcyzakorzenionawjegodziele.Jego
własnenja”.Ochronatejwartościnastępujepoprzezautorskieprawaosobiste,czyliróżnorodne
uprawnieniabezwzględne,któretwórcamawobecwszystkichosóbtrzecichkorzystającychzjego
dzieła.Twórcamabowiemprawożądaćodwszystkichosóbtrzecichposzanowaniawjegodziele
zakorzenionejjegoosobowości.
100
