Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KAROLMIKOSZEWSKI,Omiłościojczyzny
Ojczyzna,anawetlosjednejzinteresemdrugiejściślejestpowiązany,gdyOjczyznacierpi
iwolnośćreligijnanaszwankjestwystawioną,jaktonanassamychmamybolesnedoświad-
czenie.Jeżelibyjakawtymwzględziezachodziłajeszczewątpliwość,tozniejwyprowadzić
powinna,raczejzawstydzić,tauwaga,żeistarożytniwpodobnysposóbpojmowaliobowiąz-
kiwzględemOjczyzny,choćunichniemiałaonatakwielkiegoznaczenia,jakunarodów
chrześcijańskich.Cyceromówi:„omniumsocietatumnullacariorquamea,quaecumrepublica
estunicuiquenostrum.Carisuntparentes,cariliberi,propinqui,familiares:sedomnesomnium
caritatespatriaunacomplexaest,proquaquisbonusdubitetmortemoppetere,sieisitprofuturus?”.
Coznaczy:nNadwszystkietowarzystwanajmilszymkażdemupowinnobyćprzestawanie
zRzeczpospolitą.Milisąrodzice,miłedzieci,krewniiprzyjaciele,leczwszystkieterozkosze
obejmujeOjczyzna,zaktórą,jeślijejdobrotegowymaga,któżwątpi,żenienależyumierać?”
Niewiastypolskie!Wysięnieobrażajcienatęzasadę,którąwamkapłanPolakprzypomina,
wysięnieobrażacie,sądzę,tymdowodzeniem,żesynowieibraciawasinadmiłośćkuwammają
jeszczewyższąiświętsząpoBogumiłość,żedlazadośćuczynieniatejmiłościobowiązanisąiwassię
zaprzeć.Ożywionetąsamąmiłościązdobądźcieżsięnaheroizm,zresztąwamnietrudny,ofiarując
zawczasuwsercachwaszychdrogichwamsynów,mężówibracikuchwaleiwybawieniuOjczyzny.
NiejesteścieniższymiodSpartanekiniemniejodnichmiłujecieswójkraj,aprzecieżteniedo-
znawaływiększejradościjakwtenczas,gdyichsynowiesławąwojennąsięozdabiali.Iwytakże
rozniecajciewswychsynachmęstwodowalkiznieprzyjacielem,nieprzestawajcieimpowtarzać,
żelepiejjestzginąćbohaterskąśmierciąniżpędzićnędzneżyciewhaniebnejniewoli.Niechwam
ciąglestoiprzedoczymaprzykładzsercemmężnymTeofiliSobieskiej,wnukiwielkiegoŻółkiew-
skiego,którazarazzabecadłemuczyłamłodziutkichswychsynówtegowierszananagrobkuich
pradziadawyrytego:„O,quamdulceetdecorumpropatriamori”—nO,jaksłodkoichwalebnie
zaOjczyznęumierać”.Gdyzaścisynowiepierwszyrazwybieralisięnawyprawęwojenną,Teofila
poprowadziłaichprzedgrobowiecojcaiwskazującnawyrzezanątamwherbietarczępowtórzyła
owesłowamatkispartańskiej:nAlboznią,albonaniej”.Któżniewie,jakwielkieowocewydało
takiewychowanie,któżniejestolśnionysławąwielkiegobohateraJanaIII,pogromcyTurków?
OfiarawięczżycianaołtarzOjczyznyjestkonieczną,itaofiarawkażdymzjejsynówprzy-
najmniejduchowoimoralnieodbywaćsiępowinna,tojestnienależynicsobierobićzżycia,
gdyidzieospełnieniepowinności.NiechnasnieprzerażajążadneprześladowaniaaniCytadela,
aniSybir,aniwojsko,aniszubienica,nijakiebądźkary.Prowadzimywalkęnazabójznieprzyja-
cielem,cogospodarujenieproszonywdomunaszym,prowadzimyjąnarozmaitąbrońnapolu
moralnym,zanimdostanowczegostarcianapolubitwynieprzyjdzie.Biernyopór,propaganda
narodowychidei,wpajanieuczućobywatelskichwnajniższewarstwy,rozniecaniezapałupa-
triotycznegowmartwychjeszczemasach,wszystkotowzmaganaródwsiły,spajagoijednoczy,
anieprzyjacielaosłabiaidorozpaczyprzywodzi.Żebyjednaknatejdrodzepowodzeniebyło
pewnymiskutecznym,potrzeba,iżbywszyscyjednakowoczuliijednakowodoofiarowania
35
