Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
42
UniaEuropejskajakowspólnotakulturowa
Odrębnymzagadnieniemsąnatomiastkulturoweuwarunkowania,od-
noszącesiędoprzestrzeniinadawaniajejodpowiednichznaczeń,charakte-
rystycznychdladanegosystemuwartości.Przestrzeńjestwtedytraktowana
wsposóbzgodnyzpodstawowymiwartościamiistotnymidladanejkultury,
przyczymmaonazdecydowaniedynamicznycharakterwprzeciwieństwie
doprzestrzeninaturalnej.Natejpodstawiemożnauznać,żeprocesrozwo-
juprzestrzenikulturowychdokonujesięwwarunkach,któreumożliwiają
powstawanieirozwójautonomicznychkultur.Cechujejezdolnośćekspan-
dowaniapozagranicewytyczoneprzezichpierwotnyzasięgwznaczeniu
terytorialnym.Mogąteżpodlegaćograniczeniom,wykazująctendencjedo
poddawaniasięobcymwpływom.Mogąteżwreszciecałkowiciezanikać.
Nagrunciebadańhistorycznych,odnoszącychsiędopróbperiodyza-
cjiiklasyfikacjikultur,wielokrotniewoparciunazróżnicowanychprze-
słankachmetodologicznych,dokonywanopróbwyznaczaniaprzestrzeni
kulturowychicywilizacyjnych.Podejmowanotakżepróbyznalezieniaod-
powiednichpodstawmetodologicznych,którepotrafiłybyokreślićgłówne
zasadypowstawania,rozwojuizanikudanychkultur.Poszukiwanowięc
prawidłowości,występującychwprocesiehistorycznym,opierającsięna
konkretnymmodeluhistoriozoficznym.Wświecieantycznymbyłotonaj-
częściejzwiązanezsakralnymwymiaremodczytywaniaprawrozwoju44.
Wokresienowożytnymuciekanosiędoprzesłaneknaturyracjonalnej45.
Powstawanie,rozwój,atakżezanikcywilizacjipróbowanowyjaśniaćjako
przejawduchahistorii.Oznaczato,żesąonezdeterminowaneogólnymi
warunkamirozwojowymi.Myśltabyłaobecnawprogramachpolityczno-
-społecznychXXw.,przyczyniającsiędopojawieniasiętendencjitotali-
tarnych.
Procesypowstawania,rozwojuizanikuposzczególnychformacjikul-
turowychczyteżcywilizacyjnychwskazująprzedewszystkimnadynami-
kęzmianzachodzącychwsferzeaksjologicznej,przyczymelementczasu
odgrywawtymwzględzieistotnąrolę.Okrestrwaniadanychkulturjest
wysocezróżnicowany,awzajemneoddziaływanienasiebieprzestrzeni
44Charakterystycznymrysemsakralnychkoncepcjirozwojujestichcyklicznycharakter.
Oznaczaonakceptacjęideiwiecznegopowrotu,awięcpowtarzaniasięininfinitumwydarzeń,
którepozakończeniudanegocyklupojawiająsięponowniewkolejnym.
45Prawahistoriipróbowanoujmowaćjakoobiektywnieuwarunkowane.Wmyślidzie-
więtnastowiecznejnagruncieheglizmuinterpretowanofaktyhistorycznejakoprzejawpraw
duchowych,leżącychupodstawprocesówrozwojowych.Marksizmzkoleinadałtejinterpre-
tacjiwymiarmaterialistyczny(materializmhistoryczny).Zarównowheglizmie,jakiwmark-
sizmiehistoriajestwynikiemobiektywnychpraw,leżącychupodstawrozwojuludzkości.
