Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
urządzićcałeswojeżyciejakosłużbęPanu.Kościółrzymskiatakowałszukanie
iosiąganiezyskównjakocośgorszegoodżyciareligijnego,mimoiżsampozwalał
sięprzekupywaćtym,codozyskówtychdążylizpowodzeniem-prawdziwy
chrześcijaninmusiuprawiaćswójzawódpoważnie,jakoniemalrodzajreligii”
(Tawney,1963,s.123-124).
WXVIIwiekucnotliweżyciewyraźniewiązanozpowodzeniem,atoostat-
niezestanemposiadania.UczciwiezdobytymajątekbyłoznakąBożejłaski.Co
istotne,tosposóbzdobywaniabogactwabyłważny,aniesamobogactwo.Sądzo-
no,żebogactwo,którełatwoprzyszło,wypaczacharakter.Zamoralnienaganne
uznawanokonsumowaniebogactwa,któreprowadziłodorozpustyignuśności.
nJedyniedziałaniesłużywedługjednoznacznieobjawionejwoliBogapomna-
żaniujegochwały”(Weber,1994,s.148).Człowiekpowiniennieustanniesię
starać,copozwolimuprzezwyciężyćlęk,zwątpienieibezsilnośćwynikające
zniepewnościcodoboskiegowyroku.DavidLandes(2005)zauważa,żesil-
nawiarawpredestynacjęutrzymałasięprzezjedno,dwapokolenia,apóźniej
zostałaprzekształconawświeckiwzorzecpostępowania,którywzmacniałze-
spółpostawizachowańiktóryWeberokreślałjakonduchkapitalizmu”
.Kodeks
takiegopostępowaniaobejmowałnastępującepostawyizachowania:aprobata
ciężkiejpracyijejwykonywanie(pracowitość),uczciwość,powaga,liczeniesię
zpieniędzmiiczasem(zob.takżeLandes,2003).
WłaśniewwiekachXVIIiXVIIIpojawiasięwyraźniewkościołachisektach
protestanckichetykacharakteruietykapracy(Weber,1994;2010;2011).We-
bercytujemiędzyinnymitakichteologówjakRichardBaxter(1615-1691)oraz
JohnBunyan(1628-1688).DavidCherrington(1980)jakopierwszychnosicieli
tychetykwskazujeangielskichprotestantów(purytanie)orazseparatystówprote-
stanckichimigrującychjużwXVIIwiekudoAmerykiPółnocnej.Właśniepierw-
siimigrancitworzylietykępracy.Wśródjejnapostołów”Cherrington(1980)
wymieniaangielskiegokwakraWilliamaPenna(1644-1718),którynauczał,że
pracowitośćjestcnotąużytecznąichwalebnąispostrzegałjąjakodyskretne
izrozumiałezastosowaniewłasnegoJawdziałaniu(biznesie),którepozwala
uniknąćekstremumpróżniactwa(lenistwa).Niemniejważnąwżyciucnotąwe-
długPennajestteżoszczędność,którejsensoddajeprzysłowie:nZiarnkodo
ziarnka,azbierzesięmiarka”.
Kolejnyminajważniejszym-zdaniemCherringtona(1980)-propagatorem
etykipracywewczesnejAmerycebyłCottonMather(1663-1728),wpływowy
purytańskiprzywódcawNowejAnglii.W1701rokuMatheropublikowałpo-
pularnytraktatzatytułowanyChrześcijaninijegopowołanie,wktórympodkreś-
1.1.Etykapracywperspektywiehistorycznej
lał,żekażdychrześcijaninzostałpowołanydotego,żebysłużyćChrystusowi
ibyćzbawionymwsłużbieBogu.Jednakkażdychrześcijaninmarównieżswoje
osobistepowołanieczyteżjakieśzadaniedozrealizowania,przezktórebędzie
ocenianyprzezotoczenie.Topowołaniesprowadzasiędowykonywaniapra-
cy,dziękiktórejosobawykazujeswojąużytecznośćwgrupie.WedługMathera
chrześcijaninrealizującyowedwapowołaniajestjakczłowiekwłodzipłynącej
prostodonieba.Jeślimanauwadze(realizuje)tylkojednoznich,totak,jak-
21
