Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ERRORINNOMINE.RZYMSKAMYŚLPRAWNICZAIWSPÓŁCZESNEWYZWANIA
tradycjieuropejskiejwydajesięniekwestionowane4.Niechodzitutylkoorozumie-
nieprawarzymskiegojakopunktuwyjścia,możetakżeoukazaniekontrastumiędzy
tamtymspołeczeństwemanaszym,alerównieżoukazanierelacjimiędzywartościami
uznawanymispołecznieczyindywidualniezagodneochronyaudzielaniemochrony
przezprawo.Byćmożewbrewniektórymnazwomczydefinicjomwciążuprawiamyten
samdyskurs?
JednymzzagadnieńanalizowanychprzezRzymian,byłakwestiarelacji
międzyrzeczą(corpus)ajejnazwą(nomen).Dyskusjeprowadzoneprzezgramatyków,
filozofówznajdowałyswojeodbicietakżewpoglądachjurystów.Iodwrotnie,próby
definicjisłów,wyrażonewdziełachjurystówpoglądy,siłąautorytetuprzytaczanebyły
wdysputachfilozoficznych5.
Opowinnościachjęzykowychobywatelarzymskiegomówionoczasem
słowamidosadnymi.WpierwszejpołowieIIw.poChr.filozofFavorinus,wedleprzeka-
zuAulusaGelliusa,twierdził:civibusRomanisLatineloquentibusremnonsuovocabulo
demonstrarenonminusturpeestquamhominemnonsuonomineappellare–nobywa-
telowirzymskiemunazwaćrzeczwjęzykułacińskimniewłaściwymsłowem,jestnie
mniejwstydliwe,niżnazwaćkogośnieswoimimieniem”6.
Poglądynatematprawidłowościużycianazwmusiałyznaleźćswojeod-
zwierciedleniewrozstrzygnięciachjurystów.Źródławskazują,żebyłtoproblemwy-
raźniedostrzeganywRzymie.Jakimiprzesłankamikierowalisięjuryścirozstrzygając
daneprzypadki?
Niewątpliwie,conajmniejodIw.przedChr.trwaładyskusja,naileprzy
ocenieczynnościprawnychbraćpoduwagęwolędysponenta7.Zjednejstronytwierdzo-
noprzyinterpretacjipostanowieńlegatów,żenazwypełniąjedynierolęsłużebną:[ł]
quorsumnomina...nisiutdemonstrarentvoluntatemdicentis–npocóżnazwyrzeczy,
jeśliniedlaukazaniawolimówiącego”–argumentowałjurystaTuberon8.Twierdzenia
takiespotykałysięjednakżezkrytyką:[ł]nonvideriquemquamdixisse,cuiusnonsuo
nomineusussit–nnieuważasię,abymówiłten,ktonieużywaodpowiedniejnazwydo
rzeczy”,idalej:[ł]prioratquepotentiorestquamvoxmensdicentis,tamennemosine
vocedixisseexistimatur–nmimożemyśljestpierwszaiważniejszaniżgłosjąwypo-
wiadający,jednakżenieujawnionanazewnątrzwsłowachniemażadnegoznaczenia”
–przekonywałzkoleiCelsus9.
4
Por.WiDAJCZAK,T.GIARO,FiLONGCHAMPSDEBéRIER,Praworzymskie.Upodstawprawaprywatnego,
Warszawa2009,s.19-21,545-553.
5
6
Gell.4.1.16-17;4.1.20-23;4.2.1-15.
Gell.4.1.18.
7
HiKUPISZEWSKI,Praworzymskieawspółczesność,Warszawa1988,s.185-187,222-223.
8
D.33.10.7.2(Celsuslibrononodecimodigestorum).
9
Ibidem.
8
