Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
▪Prolog▪
Komunikacjaikomunikowaniezperspektywyfilozoficznej
człowiekkorzystawkomunikacjiiprzezktórekomunikacjaoddziałujewświecie,
wistotnymstopniudecydująocharakterzewytwarzającychsięwięzispołecznych,
jakościwiedzyitempienabywaniadoświadczeń,któreniesąjegobezpośrednim
udziałem.Dlaflozofakomunikacjajestwięcprzedewszystkimzontologizowaną
relacjąiwłaśniejakotakapodlegadalszejanalizieflozofcznej.
Ontologia,wktórejrelacjestanowiąosnowęświataiuznawanesązafunda-
mentalnąkategorię,jestdiametralnieodmiennąpropozycjąflozofcznąodpropo-
zycjiwyróżniającychobiektyfzykalne.Mimotopodejścierelacjonistycznemożna
uzgadniaćzestarszymikoncepcjamialbouważaćzakomplementarnewzględem
innychontologii.Potrzebaustępstwwiążesięztym,żementalnośćeuropejska
ijęzykiukształtowanewedlearchaicznychwizjiświataniemogąbyćodrzucone.
Nawetnajbardziejrewolucyjnaontologiamusibyćwyrażonawjęzykupochodzą-
cymniemalzepokiflkamieniałupanego”
;przywykliśmydomyśleniaoświecie
wkategoriachreistycznych.Ontologiarelacjimusiwięckorzystaćzfltłumaczenia”
zjęzykareizmu,materializmuisubstancjalizmunajęzykrealnychwpływów
isprawczychdziałańirelacji,którestalerzeczyzmieniają,kształtująitworzą;
to,coArystotelesnazywałflistotą”rzeczy,jestjedyniestanemchwilowymwjej
zmianielubewolucji.Językflozofcznyzawszejednakbędziebazowałnajęzyku
potocznymiontologiiniedasięsformalizować;wnaszymkręgukulturowym
substancjalizm,esencjalizmireizmorganizująmyślenieijęzyk.30
Rozpoznanie,żekomunikacjajestzontologizowanąrelacją,stanowipewną
komplikację.Relacjetodomenasformalizowanychjęzykówmatematykiilogiki;
30
Szczegółowewgłębianiesięwniuansestatusuontycznegoróżnychelementówświataniejest
wtejpracyniezbędne,anadodatekgroziuwikłaniemsięwsporyanalogicznedoscholastycznych
sporówouniwersalia.Wystarczywięcpowiedzieć,żerelacjonizmniewpisujesięaniwplatońsko-ary-
stotelesowskiesencjalizm,odwołującysiędojakichśpodstawowych,niezmiennychiwystępujących
wograniczonejliczbieidealnychtypówbędącychzarazemflprawdziwą”rzeczywistością-takiemu
poglądowihołdowałnp.Linneusz,tworzącwXVIIIw.swojąimponującąiwykorzystywanądodziś
typologięroślinizwierząt-aniwinspirowanenominalizmemontologiereistyczne,którerealność
przyznająwyłącznieindywidualnymfzykalnymobiektom.Trudności,najakienapotykająontologie
typuplatońskiegoinominalistyczne,dobrzeilustrujezaczerpniętyzbiologiiewolucyjnejprzykład
pojęciaflgatunek”.Wskrajnymrealizmiemetafzycznym,głoszącym,jakPlaton,żeflrzeczywistość
pozamyślowajestadekwatnadonaszychpojęć”(Swieżawski2011:454),nietylkowykluczonajest
możliwośćewolucjibiologicznej,aleteżkażdyindywidualnyorganizmtraktowanyjestjakocień
prawdziwejrzeczywistości.JakpiszeRichardDawkins(2010:38),biegającypodnaszymnosemkrólik
jestflbladymcieniem«idei»czy«esencji»królika;prawdziwegoplatońskiegokrólika,któryprzebywa
gdzieśtamwkonceptualnejprzestrzeniwrazzidealnymikształtamiibryłamigeometrycznymi.
Realnekróliki,zwierzętazkrwiikości,mogąsięróżnićodsiebie,alenateróżnicezawszenależy
patrzećjakonapełnebłędówodstępstwaodesencjikrólika”
.
Zkoleinominalizmowiprzeczynietylkonauka,aleicodzienneobserwacjeprzyrodników
-amatorów.Gatunkiroślinizwierzątsączymśbardzorealnym;niemożnaichuznaćjedynieza
konstruktludzkiejwyobraźni,analogicznydoPegazaczySfnksa(zob.np.Mayr1974:27,28).Ten
biologicznyprzykładdoskonaleilustrujezłudędawnejontologiiopartejnaideistabilnościgatunku
albonaodmówieniumurealnegoistnienia.
