Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
▪Prolog▪
Komunikacjaikomunikowaniezperspektywyfilozoficznej
krokdalejiuznać-wbrewpodpowiedziompotocznegodoświadczeniaiwbrew
zdrowemurozsądkowi-żetorelacjesąontyczniepierwotneione,anierzeczy,
decydująostrukturzerzeczywistości.Takieintuicjebyłystaleobecnewdzie-
jachflozofi;wczasachnamstosunkowobliskichpoglądten,wyrażanywróż-
nych,mniejlubbardziejradykalnychformach,wiązałsięzpodjętymiwXIXw.
próbamidefnitywnegoodrzuceniamechanistycznejwizjiświataizprotestem
przeciwkartezjańskiemudualizmowi,wciążobecnemuwówczesnejfzyce.22Re-
lacjemająwalorontyczny,przysługujeimaktywnośćzmieniającacechy,rzeczy
iinnerelacje.Obiektytworząsięiginąwskutekłączącychjerelacji,działańiwięzi.
Wsparciemdlatychintuicjijestfzykarelatywistyczna,wktórejmasaienergiasą
równoważnymiaspektamimaterialności,orazbiologia,którapokazuje,żeżycie
jestpewnąstrukturąrelacyjną,ponieważróżnicemiędzyflżywym”iflnieżywym”
polegajątylkonazmianierelacjipomiędzytakimisamymiskładnikami.
WontologiirelacyjnejKotzCheshiremógłjużdawnopójśćswojąwłasnądro-
gą,alejegouśmiechmożenadaldziałać,wciążposiadaćrealnąmocsprawczą,tak
jakrelacja/więźłączącajakichśludzimożewciążdziałać,mimożeludzieciodlat
sięniewidzieliizesobąnierozmawialialbonawetniektórzyznichjużoddawna
nieżyją.Wkulturze-whistorii,aprzedewszystkimwliteraturze,doniosłość
relacjiczęstoeksponujesiębardziejniżbohaterówosobowych.Przyjaźń,miłość,
zdrada,heroizmtoefektymiędzyludzkichrelacji.
Wkoncepcjachantysubstancjalistycznychobiektysąskutkiemaktywnych
relacji;oddziaływaniawiążąiorganizująwcałośćto,cojest-wedługnaszego
zdroworozsądkowegooglądu-trwalerozdzieloneibytowowpełniautonomicz-
ne.
23
Relacjonizmzupełnieinaczejniżreizmipochodnestanowiskaontologiczne
traktujerzeczy,własnościirelacje.Wtakim,napozórdośćekscentrycznymujęciu,
rzeczyirelacjeniemająjużrównorzędnegostatusuontycznego,atymbardziej
relacjeniesąwobecrzeczywtórne;przeciwnie,relacjomprzysługujeontyczne
pierwszeństwo;tooneustanawiają,czymsąobiektyfzyczneijakiezajmująmiej-
scewaktualnymporządkuontycznymświata.Wantyreistycznejperspektywie
relacjesąwięcpodstawowąkategoriąontologiczną,zaśrzeczyichkonsekwencją.
22
PropagowanyprzezAvenariusaiMacha,apóźniejwrozmaitychmodyfkacjachprzezRussella,
Whiteheadaiwieluinnych,tzw.monizmneutralnyzakładał,żetorelacjeokreślająwymiarontyczny
różnychkomponentówświata.Takwięcfzykalneobiektyujmowanewyłączniesubstancjalniesą
pozornymicałościami.
23Oklęscereizmuprzesądziłostateczniefakt,żenatejpodstawieontologicznejniedasięzbu-
dowaćarytmetyki;wmyślreizmuzeroniejestliczbą,apojęciezbiorupustegoniemasensu,bojak
niemażadnegoelementu,toniemateżzbioru.Wartoprzyokazjiwspomnieć,żereizmkorzysta
zinnegopojęciaflzbioru”niżCantorowskateoriamnogości;jesttotzw.zbiórkolektywny,anie
dystrybutywny.Teorięmnogościopartąnapojęciuzbiorukolektywnegoopracowywałspecjalnie
dlaTadeuszaKotarbińskiegoStanisławLeśniewski.
